چهره‌ی چندوجهی «کیدراما»

محصولات رسانه‌ای در هر کشوری بنا به شبکه و محل پخش ویژگی‌های متفاوتی دارند. مثلاً سریال «در چشم باد» که از صدا و سیمای ایران پخش شده نمی‌تواند نماینده همه‌ی صنعت فیلمسازی ایران باشد و یا نمی‌توان تنها با بررسی فیلم «جدایی نادر از سیمین» ویژگی‌های فیلم و سریال ایرانی را مشخص کرد. آنچه از تلویزیون ملی منتشر می‌شود با آنچه در سینما به نمایش در می‌آید و یا سریال‌هایی که از شبکه‌های اینترنتی مانند «فیلیمو» و «نماوا» پخش می‌شود تفاوت دارد.

این تفاوت محصولات ساخت کشورهای دیگر نیز صادق است. اگر سریالی، درجه بالایی از خشونت دارد نمی‌توان گفت که همۀ آثار ساخته شده در این کشور خشن هستند، یا اگر چند اثر شاخص بالای پیام و الگوی مثبت داشتند، نمی‌توان همۀ آثار را واجد این شرایط دانست. به همین منظور در این یادداشت قصد داریم محصولات ساخت کرۀ جنوبی را براساس شرایط و ضوابط هر شبکۀ پخش بررسی کنیم.

• شبکه‌های ملی کره جنوبی:

شبکه‌های ملی کره جنوبی، شامل شبکه‌های KBS، SBS، MBC و ... است که مشابه صدا و سیمای ملیِ ایران هستند. سریال‌های پخش شده از تلویزیون ملی مانند سریال‌های شبکه یک، دو و سه صدا و سیما به صورت رایگان در اختیار همۀ مردم کره جنوبی قرار دارد. به همین ترتیب نسبت به دیگر سریال‌ها شاخص خشونت و ترس کمتری دارند. حتی بعضاً وجود چاقو، خون و ... در این سریال‌ها سانسور می‌شود و صحنه‌های خشن به نمایش در نمی‌آید برای مثال در سریال «دانشکده پلیس» پخش شده از شبکه KBS در صحنه‌های درگیری و خشونت، دوربین قسمت دیگری را نمایش می‌دهد یا به سرعت از صحنه عبور می‌کند. میزان ناهنجاری اجتماعی در این آثار کمتر است، برای مثال کشیدن سیگار و ... به نمایش در نمی‌آید. این سریال‌ها براساس قوانین کره جنوبی به دو رده‌بندی سنی +15 و +19 تقسیم‌ می‌شوند. برای مثال قسمت اول سریال «داریم بهم می‌زنیم» پخش شده در سال 2021 در رده‌بندی شبکه SBS +19 در نظر گرفته شد.

اغلب سریال‌هایی که در سال‌های 2009 تا 2018 در ایران مورداستقبال قرار گرفته‌اند از این چند شبکه پخش شده‌است. سریال‌هایی مانند «پسران فراتر از گل»، «هیلر»، «نسل خورشید» از شبکه KBS و سریال‌هایی مانند «وارثان»، «افسانه دریای آبی»، «عاشقان ماه» از شبکه SBS به نمایش درآمده. بعد از مدتی با گسترش شبکه‌های کابلی[1] و اینترنتی که بودجه و امکانات بیشتری در اختیار داشته‌اند کیفیت سریال‌های شبکه ملی نسبت به دیگر سریال‌های موجود افت پیدا کرد. به همین ترتیب میزان تماشای این سریال‌ها در کره جنوبی نیز کاهش یافت، به طوری که در سال 2022 وقتی سریال «سرآستین قرمز» پخش شده از شبکه MBC به میزان تماشای بالای 15 درصد رسید از طرف مدیر شبکه برای عوامل جوایزی در نظر گرفته شد.

بیشتر بخوانید: «بازی مرکب» اولین سریال کره‌ای بود که توجه ایرانیان را جلب کرد؟

‌ شبکه‌های ملی در پایان هر سالِ میلادی جشنواره اهدای جوایزی دارند و اغلب جوایز داخلیِ اهدا شده به سریال‌ها مربوط به این چند شبکه است.

• شبکه‌های کابلی:

تفاوت اصلیِ شبکه‌های کابلی نسبت به شبکه‌های ملی، رایگان نبودن است. محتوای پخش شده در این شبکه‌ها در اختیار همۀ مردم کره جنوبی قرار ندارد و تنها کسانی که هزینه آن را پرداخته‌باشند، امکان تماشا دارند. شبکه‌های TVN، JTBC، OCN و ... از جمله شبکه‌های کابلی هستند که در سال‌های اخیر سریال‌های پخش شده از این چند شبکه با توجه به کیفیت بالای ساخت مورد توجه مخاطبان ایرانی نیز قرار گرفته‌است. سریال‌هایی مانند «سقوط آزاد عشق»، «وینچنزو»، «دهکده ساحلی چاچاچا»، «مشکلی نیست خوب نباشی»، «استارتاپ» و ... از شبکه TVN منتشر شده است. سریال‌هایی مانند «دوبونگ‌سون زن قوی»، «گل برفی»، «کلاس ایته‌وون» و ... از شبکه JTBC به نمایش درآمده‌اند و شبکه OCN هم سریال‌هایی مانند «وویس»، «غریبه‌هایی از جهنم» و «تونل» را منتشر کرده است.

باتوجه به اینکه این شبکه‌ها نیز از تلویزیون رسمی کره جنوبی پخش می‌شوند از قوانین کلی تلویزیون ملی پیروی می‌کنند. برای مثال در این سریال‌ها نمایش صحنه‌های کشیدن سیگار ممنوع است و حتی اگر شخصیتی قصد کشیدن سیگار را داشته‌باشد آن را روشن نمی‌کند یا پشت به دوربین می‌ایستد. این صحنه‌ها در سریال‌های «وینچنزو»، «ویرانگر در خدمتگزاری شما حاضر است» و «چون این اولین زندگیمه» قابل مشاهده است. کشیدن چاقو، نمایش خون و خشونت در این سریال‌ها دیده نمی‌شود و سلاح سرد به صورت شطرنجی به نمایش در می‌آید.

نمایش استفاده از الکل برای شخصیت‌های زیر سن قانونی ممنوع است. در این آثار صحنه‌های از بوسیدن و رابطه‌ی جنسی شخصیت‌های زیر سن قانونی و شخصیت‌هایی که به سن قانونی رسیده‌اند، دیده نمی‌شود. حساسیت مردم کره جنوبی نیز نسبت به این قوانین بالاست، به طوری که در سال 2020 به سریال «ست‌بیول تازه‌کار» از طرف مخاطبین اعتراضات زیادی شد. به علت اینکه در این اثر صحنه‌ی بوسه دو کاراکتر که یکی از آن‌ها دانش‌آموز و دیگری بالاتر از سن قانونی بود، به نمایش درآمده‌بود. سریال‌های پخش شده از شبکه‌های کابلی مانند شبکه ملی براساس قوانین کره جنوبی به دو دسته +15 و +19 تقسیم‌بندی می‌شوند. برای مثال سریال «دنیای متأهلی» در رده‌بندی کره‌جنوبی +19 در نظر گرفته شده‌است.

سریال‌های پخش شده از تلویزیون کره جنوبی (شبکه‌های ملی و کابلی) غالباً پیام و الگوی مثبت قابل توجهی دارند و به مفاهیمی مانند «اهمیت به خانواده»، «تلاش برای رسیدن به هدف»، «کمک به دیگران»، «فداکاری» و ... اشاره می‌کنند. این موارد در سریال‌های اختصاصی نتفلیکس مانند «بازی مرکب» و «جهنم دره» کمتر دیده می‌شود.

شبکه‌های کابلی دیگری نیز وجود دارد که برنامه‌ها و جشنواره‌های پخش شده در آن مورد توجه مخاطبان ایرانی است. برای مثال برنامه‌های استعدادیابی و جشنواره‌های سالانه شبکه M.net در ایران مورد توجه طرفداران موسیقی کره‌ای است.

• شبکه‌های اینترنتی (VOD):

شبکه‌های اینترنتی در سال‌های اخیر گسترش بیشتری پیدا کرده‌اند به همین ترتیب بعضی از سریال‌های کره جنوبی نیز به طور اختصاصی از این شبکه‌های منتشر می‌شود. این شبکه‌های مانند سایت‌های ایرانی «فیلیمو» و «نماوا» هستند. کره جنوبی علاوه بر پخش آثار خود از شبکه‌های اینترنتی بین‌المللی مانند «نتفلیکس»، «دیزنی پلاس» و «اپل تی‌وی» از شبکه‌های اینترنتی داخلی مانند «کاکائو تی‌وی» و «‌تی‌وینگ» ­­­نیز استفاده می‌کند.

برخی از این سریال‌ها محصول مشترک شبکه‌های تلویزیونی و اینترنتی هستند. برای مثال سریال‌هایی مانند «سقوط آزاد عشق» و «دهکده ساحلی چاچاچا» علاوه بر شبکه تی‌وی‌ان از نتفلیکس نیز منتشر شده‌اند. با توجه به اینکه این آثار از تلویزیون کره پخش می‌شوند به طور کلی از قوانین تلویزیون این کشور پیروی می‌کنند و تفاوتی با باقی سریال‌های تلویزیونی ندارند.

اما برخی از سریال‌های به طور اختصاصی محصول شبکه‌های اینترنتی هستند. مانند سریال «اول بنوش، بعداً کار کن» که از شبکه «تی‌وینگ» منتشر شد و یا سریال «دلباخته در شهر» که به طور اختصاصی از شبکه اینترنتی «کاکائو تی‌وی» پخش شده است. می‌توان گفت این سریال‌های از نظر نمایش روابط و ... تا حدی متفاوت با سریال‌های تلویزیونی هستند. برای مثال صحنه‌های روابط جنسی را نمایان‌تر به تصویر می‌کشند و در رده‌بندی +19 سال قرار می‌گیرند.

به همین ترتیب سریال‌هایی وجود دارد که به طور اختصاصی از شبکه نتفلیکس منتشر می‌شود. سریال‌های شناخته شده‌تر مانند «بازی مرکب»، «جهنم دره» و «ما همه می‌میریم» به طور اختصاصی از نتفلیکس پخش شده‌است. فضای داستانی این آثار بیشتر به فضای سینمای کره جنوبی نزدیک است. کلیشه‌های سریال‌های کره‌ای مانند رابطۀ عاشقانه بین یک زوج در این آثار کمتر دیده می‌شود. فضای داستان نسبت به باقی سریال‌های کره‌ای تاریک‌تر است و کمتر پایانی خوش دارند.

میزان نمایش خشونت، ترس و ناهنجاری در این سریال‌ها به میزان قابل توجهی بیشتر است. برای مثال می‌توان دو سریال «شادی» و «ما همه می‌میریم» را که ژانری مشابه دارند، برررسی کرد. سریال «شادی» محصول مشترک شبکه اینترنتی «تی‌وینگ» و شبکه تلویزیون TVN است و سریال «ما همه می‌میریم» به طور اختصاصی از نتفلیکس منتشر شده است. میزان نمایش خشونت و ترس در این سریال بالاتر از سریال‌ پخش شده از تلویزیون است به همین ترتیب میزان ناهنجاری اجتماعی و ... نیز متفاوت است. قوانینی مانند عدم نمایش رابطه افراد زیر سن قانونی و ... نیز در این آثار دیده نمی‌شود. برای مثال در سریال «ما همه می‌میریم» کاراکتر دانش‌آموزی داریم که باردار است یا در سریال «فوق‌برنامه» یک دانش‌آموز برای کسب در آمد تن‌فروشی می‌کند. ‌

‌ مضمون سریال‌های اختصاصی نتفلکیس کمتر الگو و پیام مثبتی را در برمی‌گیرد و از این منظر با سریال‌های پخش شده از تلویزیون که اغلب پیام و الگوی مثبت قابل توجهی دارند متفاوت است. این سریال‌ها اغلب انتقادی است و نسبت به وضعیت جامعه و فاصله طبقاتی و ... واکنش تندی نشان می‌دهد و بعضاً مانند سریال «جهنم‌دره» مضامین ضددینی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در آن‌ها دیده می‌شود. برای مطالعه جزییات بیشتر می‌توانید به ارزیابی اختصاصی هر یک از این آثار مراجعه کنید.

• وب‌دراما:

وب‌دراما به سریال‌هایی گفته می‌شود که از یوتیوب و ... منتشر می‌شود. این آثار به نسبت باقی سریال‌ها کیفیت پایینی از نظر داستانی و ساخت دارند. قسمت‌های آن‌ها کمتر و طول هر قسمت کوتاه‌تر است. اغلب بازیگرها یا خواننده بازیگرها (به اصطلاح آیدل بازیگر‌ها) تازه‌کار در این آثار نقش‌آفرینی می‌کنند.

آشنایی بیشتر با شبکه پخش هر سریال به مخاطبین کمک می‌کند تا پیش از دیدن هر اثر، شمایی کلی از شاخص‌های آن در ذهن خود داشته‌باشند. برای اطلاع دقیق‌تر از درجه هر شاخص و توضیحات آن، کدومو هر یک از این سریال‌ها را به طور اختصاصی ارزیابی کرده‌است. با بررسی این ارزیابی‌ها می‌توان از میان محصولات کره جنوبی، آثاری که دارای شاخص مثبت بالاتری هستند را برای تماشا با نوجوانان انتخاب کرد.

 

[1] تلویزیون کابلی یک نوع سامانه تلویزیونی است که در آن مشترکین سیگنال‌های تلویزیونی را از طریق فیبر نوری و کابل کواکسیال دریافت می‌کنند، که جزو مالکیت مشترک به حساب می‌آید.