همه چیز درباره کمدی‌های خشن

ما اغلب فیلم‌ها و سریال‌های کمدی را به عنوان یک تفریح خانوادگی و کنار بچه‌ها و نوجوان‌ها تماشا می‌کنیم. کمتر با مفهوم کمدی‌های خشن آشنا هستیم. در این متن با تعریف جدیدی از خشونت آشنا خواهید شد.

رفتارهای خشن

اکثر ما بر این باوریم که کارهای خشن، کارهایی شبیه زد و خوردهای فیزیکی، پرت‌کردن اشیا، فریادزدن و... هستند. اگر کسی از ما بپرسد خشونت یعنی چه؟ یا چه چیزی خشن است؟ بیشتر فکر می‌کنیم و ممکن است به فردی که از ما سوال پرسیده بگوییم: «خشونت، کاری است که به افراد یا اشیا آسیب وارد می‌کند.» اگر همین تعریف را در نظر بگیریم و بخواهیم بیشتر در این باره بگوییم، به این فکر می‌کنیم که آسیب‌ها به چه چیزی وارد می‌شود؟ ممکن است خشونت به شکل زدوخورد فیزیکی و درگیری رخ بدهد و جسم افراد در معرض خطر قرار بگیرد. در این صورت، ما از خود و فرزندانمان مراقبت می‌کنیم که آسیبی نبینیم یا مانع از این می‌شویم که فرزندانمان اتفاقات خشونت‌آمیز را در جامعه، اخبار، فیلم و سریال‌ها ببینند؛ تا هم الگوبرداری نکنند و هم دیدن این خشونت‌ها باعث اضطراب و ترسشان نشود.

اگر افراد و شخصیت‌‌ها از خودشان پرخاشگری نشان دهند و بخواهند با دعواکردن، فریادزدن، پرت‌کردن اشیا و... به نتیجه‌شان برسند، ما برای اینکه تربیت فرزندمان دچار خطر نشود، به او توصیه‌های تربیتی می‌کنیم و زشتی و آسیب این نوع رفتارها را به او گوشزد می‌کنیم. حتی اگر خودش این رفتارها را بروز داد، برای اینکه این روش را روشی برای کسب موفقیت نشناسد، این راهکارِ او را به سرانجام نمی‌رسانیم و خواسته‌اش را پاسخ نمی‌دهیم تا راه‌حل بهتری پیدا کند. به همین واسطه هم فیلم‌هایی که اکشن هستند و زدوخوردهای فیزیکی بسیاری دارند، ردۀ سنی بالاتری می‌گیرند و اگر فرزندمان از ما بپرسد چرا نمی‌تواند این محصول را تماشا کند، دلیل منطقیِ «خشونت‌آمیزبودنِ» اثر را به او می‌گوییم و تلاش می‌کنیم تا او را قانع کنیم.

آیا خشونت‌ها فقط فیزیکی هستند؟

ما فیلم‌هایی که افراد در آن به یکدیگر توهین می‌کنند یا یکدیگر را تحقیر و تمسخر می‌کنند را خشن نمی‌دانیم. درحالیکه رفتارهایی مثل تهدید، توهین، تمسخر، تحقیر، برچسب‌زدن، دشنام‌دادن، بی‌توجهی‌کردن و... نیز از جملۀ خشونت‌هاست. تفاوت این خشونت با خشونت‌های فیزیکی در این است که روان افراد را مورد آسیب قرار می‌دهد. آسیب‌دیدن روان افراد، ممکن است نمود عینی نداشته باشد اما تاثیرات عمیق‌تری دارد. جراحت‌های ناشی از آسیب‌های فیزیکی ممکن است یک روز بهبود یابند. اما آسیب‌های روحیِ ناشی از خشونت‌های روانی، جراحت‌های عینی ندارند و ممکن است به‌مرور در ناخودآگاه افراد ثبت شوند. این آسیب‌ها می‌توانند به اعتماد به نفس افراد ضربه وارد کنند. همچنین اگر افراد به مرور با آسیب‌هایی از این دست از جانب خانواده و افراد مهم زندگی مواجه شوند، در داشتن عزت نفس دچار اختلال خواهند شد.

آسیب‌های خشونت روانی در کمدی‌های خشن

نداشتن عزت نفس و اعتماد به نفس، کارایی افراد را کم می‌کنند و به تدریج باعث استرس آن‌ها خواهد شد. ثبت آسیب‌های روحی در ناخودآگاه و حل‌نشدن آن‌ها، موجب قرارگرفتن افراد در روندی می‌شوند که تاثیرات ناخودآگاه بر رفتارشان، باعث بروز رفتارهای منفی و ناکارآمد می‌شود. این آسیب‌ها به مرور می‌تواند نگرش‌های منفی در افراد، به ویژه کودکان و نوجوانان ایجاد کند. نگرش‌هایی که باور آن‌ها نسبت به توانمندی‌هایشان را تغییر دهد. مثلا اگر کودک یا نوجوان، یا حتی بزرگسالان، در مواجهه با دیگران مکررا با تحقیر و تمسخر مواجه شوند، به‌تدریج از به‌نمایش‌گذاشتن توانمندی‌هایشان دچار استرس می‌شوند.

استرس از قضاوت نابه‌جا، استرس از تحقیرشدن و دریافت‌کردن توهین و... می‌تواند توانمندی واقعی افراد را در سایه ببرد. این ترس‌ها حتی مسئولیت‌پذیری فرزندانمان را دچار تهدید می‌کند. احتمال دارد فرزندمان از ترس اینکه نتیجۀ عملکردش مقبول خواهد بود یا نه، هیچ مسئولیتی را برعهده نگیرد. یا ممکن است از شدت اضطرابی که به او تحمیل شده، وسواس شدیدی برای انجام هرکاری پیدا کند و برای هرکاری بیشتر از حد توانش کار کند و فرسوده شود.

خشونت‌های طنز یا کمدی‌های خشن ؟

   

بسیاری از آثار کمدی، به‌ویژه کمدی‌های ایرانی، موقعیت‌های خنده‌آورِ داستان را با تحقیر یکی از شخصیت‌ها، توهین، ناهنجاری‌های کلامی و... ایجاد می‌کنند. نمایش طنزگونۀ خشونت‌ها و خشونت‌های روانی، با خنده‌گرفتن از مخاطب، شدت زشتی آن عمل را در ذهن‌ها کمتر می‌کند و آن عملِ خشونت‌آمیز را عادی‌تر و شاید جذاب‌تر نمایش دهد. همین موضوع باعث می‌شود ارزیابی‌های تربیتی آثار رسانه‌ای برای خانواده‌ها و کارشناسان تربیتی مهم‌تر شود. علت اهمیت این موضوع در این است که کودکان و نوجوانان، ممکن است از این آثار الگوبرداری کنند و این برای والدین و مربیان موجب نگرانی خواهد بود.

نوجوانان بیشتر از هر گروه سنی دیگر، تمایل دارند تا پایگاه خوبی برای خود میان دوستان، همسالان و خانواده پیدا کنند. اگر رفتارهایی که همراه با خشونت روانی است، برای کودکان و نوجوانان به شکلی بازنمایی شود که انگار می‌توان با این رفتارها، مقبولیت و جذابیت بیشتری پیدا کرد، این رفتار برای آن‌ها راهی مطمئن برای رسیدن به پایگاه مطلوبشان خواهد شد. به همین جهت ممکن است برای اینکه به مقبولیت بیشتری دست یابند، اقدام به تخریب دیگران کنند. تخریب، تمسخر، توهین، بی‌توجهی و... نسبت به همسالان، معلمان و یا افرادی که فرزندانمان از آن‌ها خوششان نمی‌آید.

علاوه بر این که احتمال بروز رفتار خشونت‌آمیز در نوجوانان و کودکان بیشتر می‌شود. این احتمال نیز وجود دارد که آن‌ها از ترس تحقیر و تمسخر، ورودی موثر و مبتنی بر توانمندی‌هایشان در گروه همسالان خود نداشته باشند و دچار استرس شوند. همچنین این موضوع می‌تواند باعث تغییر تدریجی ارزش‌های رفتاری مثبت در نظر فرزندانمان شود. در واقع آن‌ها راه ورود میان همسالان را از طریق تحقیر و توهین دیگران بشناسند. نکتۀ قابل‌توجه اینکه در کمدی‌های ایرانی که اغلب همراه با خشونت‌های روانی هستند، افراد کارآمد نیستند. اتفاقا اگر کسی عاقلانه‌تر از سایرین رفتار کند، بیشتر مورد تحقیر واقع می‌شود.

 

اوقات فراغت خانوادگی

سلیقۀ بسیاری از مخاطبان ایرانی در انتخاب یک برنامه تلوزیونی، فیلم یا سریال برای گذرانِ اوقات فراغت خانوادگی، ژانر کمدی است. در سریال‌های کمدی تلوزیون، شبکۀ نمایش خانگی و فیلم‌های کمدی سینما، با مواردی مواجه می‌شویم که خشونت روانی قابل‌توجهی دارد. و اثر را در دسته کمدی‌های خشن قرار می‌دهد.  بعد از تماشای آن‌ها معمولا نمی‌گوییم: «فیلم خشنی بود!!!» بلکه دربارۀ لحظات خنده‌آور و مفرح آن صحبت می‌کنیم. گاهی ممکن است تکه‌کلام‌ها یا رفتار شخصیت‌های داستان را یادآوری و تکرار کنیم تا بازهم بهانه‌ای برای خندیدن در کنار یکدیگر داشته باشیم. اما همانطور که پیش‌تر گفته شد، تاثیر این خشونت‌ها در ناخودآگاه مخاطب و سبک رفتاری او تاثیر خواهد گذاشت. به همین جهت، باید توجه کنیم که در گفتگو با فرزندانمان، بر زشتی رفتارهای خشن تاکید داشته باشیم و حتی از او بخواهیم تا با استفاده از خلاقیتش، موقعیت‌هایی را ایجاد کند که بدون خشونت روانی و رفتاری، خنده و همان تایید را از دیگران دریافت کند.

در مقابل این خشونت‌ها چه کنیم؟

• پیش از هرچیز بهتر است تا قبل از تماشای فیلم و سریال، ارزیابی تربیتی آثار را مطالعه کنیم تا دربارۀ شدت خشونت اثر (چه خشونت فیزیکی و چه خشونت روانی) اطلاع پیدا کنیم. با اطلاع‌داشتن از ردۀ سنی و ویژگی‌های تربیتی اثر، می‌توانیم انتخاب موثرتر و بهتری داشته باشیم.
• حین تماشای فیلم، در مواردی که با تحقیر، تمسخر، توهین و... مواجه شدیم، واکنش تاییدکننده‌ای به فرزندمان نشان ندهیم.
• بعد از تماشای فیلم و سریال‌ها، نکات اخلاقی و تربیتی را به فرزندمان متذکر شویم. باید نوجوانان را با اثرات و پیامدهای این خشونت‌ها آشنا کنیم و به آن‌ها آگاهی دهیم. اگر افراد، به‌ویژه نوجوانان، با پیامد رفتارها مواجه شوند، آگاهانه‌تر و خوددارتر عمل خواهند کرد. به‌خصوص اگر بتوانیم در گفتگو با آن‌ها به درک شرایطِ فردِ تحقیرشده یا موردِتمسخرواقع‌شده و... برسیم، همدلی بیشتری از فرزندانمان دریافت می‌کنیم.

جدا از تماشای فیلم و سریال، در رفتارمان به فرزندانمان نشان دهیم که حفظ احترام و حفظ سلامت جسم و روان افراد چقدر برای ما (به عنوان والدین و مربیان آن‌ها) مهم است. بچه‌ها با الگوبرداری از والدین و مربیان، به شناخت بهتری دست یابند و رفتار موثرتری داشته باشند.

پیشنهاد کدومو

اگر به دنبال یک فراغت خانوادگی هستید و قصد دارید یک کمدی سالم و بدون خشونت را خانوادگی تماشا کنید. کدومو بازگشت پرستار مک فی رو توصیه می‌کند.