معرفی ژانرهای اصلی انیمه

یک انیمۀ ژاپنی می‌تواند برای هر مخاطبی جذابیت‌های منحصربه‌فردی داشته باشد؛ چراکه در جهان انیمه‌ طیف وسیعی از داستان‌ها، شخصیت‌ها، فضاها و اتفاقات وجود دارد که پیداکردن آن در فضای انیمیشن‌های غربی به‌خصوص آمریکایی، اندکی ناممکن به‌نظر می‌رسد. فیلمنامۀ یک انیمه به شکلی نوشته می‌شود که همواره میان ژانرهای گوناگون در حرکت باشد و به‌همین دلیل می‌تواند مخاطبان بیشتری را به خود جذب کند. آشنایی با ژانرهای اصلی انیمه می‌تواند به شما برای انتخاب آثار کمک کند.

از نظر دسته‌بندی، ژانرهای انیمه به دو دستۀ اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند که ما در این مقاله قصد داریم به معرفی و شرح ژانرهای اصلی انیمه‌ها بپردازیم. برای خواندن مقالۀ ژانرهای فرعی انیمه نیز می‌توانید اینجا کلیک نمایید.

قبل از آن که وارد معرفی ژانرهای اصلی شویم لازم است که با مبحث «دموگرافی در انیمه‌ها» آشنا شوید.

دموگرافی در انیمه‌ها

دموگرافی به بررسی ویژگی‌های یک جمعیت مشخص گفته می‌شود. این جمعیت می‌تواند ساکنان یک شهر، شهروندان یک کشور، مشتریان یک برند خاص یا هر گروه جمعیتی دیگر باشد. ویژگی‌های این جمعیت نیز شامل سن یا گروه سنی، جنسیت، تحصیلات، شغل و وضعیت تأهل آنهاست. حال انیمه‌ها از نظر دموگرافی (رده‌بندی گروه‌های سنی و جنسیت) در پنج دسته طبقه‌بندی می‌شوند:

کودومو (kodomo):

هدف این گروه از انیمه‌ها بیشتر کودکان زیر 10سال است. از معروف‌ترین انیمه‌های کودومو می‌توان به سلام کیتی، پوکمون واقتباس‌هایی از آثار بزرگ ادبی جهان اشاره کرد. در این انیمه‌ها بیشترین تأکید بر روی خانواده و دوستان، مطالب آموزشی و انتخاب مسیر درست در زندگی است. با این که این انیمه‌ها بیشتر برای کودکان ساخته می‌شوند، اما گاهی مواردی از خشونت نیز در آنها وجود دارد که این مسئله در ژاپن پذیرفته شده است.

شونن (shōnen):

با اینکه انیمه‌های شونن علاقمندان زیادی دارد، ولی به‌صورت خاص برای پسران 11 تا 18سال تولید می‌شود که با اقتباس از مانگا اغلب با آمیزه‌ای از اکشن و ماجراجویی همراه است. داستان‌های این دسته از آثار بیشتر معطوف به قابلیت‌های فردی شخصیت اصلی و درگیری‌های شخصی اوست و مضامین آن نیز بیشتر شامل فداکاری برای خانواده، دوستان و نمایش ارزش‌های اخلاقی است.

آثار شونن‌ ژانرهای متفاوتی دارد که یکی از محبوب‌ترین آنها رقابت شخصیت‌ها در یک رشتۀ ورزشی است. مجموعۀ «کاپیتان سوباسا» که در ایران با نام  «فوتبالیست‌ها» شناخته می‌شد، یکی از معروف‌ترین انیمه‌های شونن در ژانر ورزشی است. از دیگر ژانرهای شونن می‌توان به آثاری در سبک‌های هنرهای رزمی، ربات‌ها، علمی-تخیلی، وحشت و اسطوره‌ای نام برد.

از دیدگاه برخی مخاطبان، انیمه‌های شونن در مقایسه با انیمه‌های دیگر محبوب‌ترند و بیشترین جوایز را به خود اختصاص می‌دهند.

شوجو (shōjo):

انیمه‌های شوجو برای دختران گروه سنی 11 تا 18سال تولید می‌شود. داستان انیمه‌های شوجو اغلب بر روی روابط احساسی و رمانتیک تمرکز دارد و برخلاف انیمه‌های شونن حادثه کمتر درون آنها به‌چشم می‌خورد. قهرمان آثار شوجو همیشه یک زن یا یک دختر است و داستان به روابط عاشفانه و رشد فردی او تکیه دارد. این نوع انیمه‌ها می‌توانند در ژانر‌های علمی–تخیلی، ورزشی، درام و وحشت هم عرصۀ نمایش داشته باشند. از معروف‌ترین انیمه‌های شوجو می‌توان به شوالیه‌های جادویی، کابوی بیباپ و گل دیواری اشاره کرد.

جوسه (Josei):

جوسه امروزه یک ژانر فرعی هم محسوب می‌شود. مخاطب ویژۀ آن زنان ۱۸ تا  ۴۰سال هستند؛ زیرا در این‌گونه آثار عشق و زندگی را با نگاه بالغانه‌تری نمایش می‌دهند. آثار جوسه از سایر ژانرها حقیقی‌ترند و عناصر فانتزیِ کمتری دارند.

سینن (Seinen):

سینن نیز مانند جوسه، علاه بر اینکه یک دموگرافی است، یک ژانر فرعی هم محسوب می‌شود. مخاطب ویژۀ آن مردان ۱۸ تا ۴۰سال هستند. این انیمه‌ها به موضوعات بزرگسالانه می‌پردازند که اغلب روایت‌هایی پیچیده، محتواهای خشونت‌آمیز و جنسی دارند.

شایان ذکر است که انیمه‌های جوسه و سینن با نام (R18) نیز شناخته می‌شوند. تولید این انیمه‌ها بسیار کم است، ولی گاهی ممکن است برخی انیمه‌های شونن و شوجو به دلایلی تبدیل به R18 شوند که بار محتوایی آنها مانند یک R18 کامل نیست و بیشتر اثری است که مناسب هر دو رده سنی باشد.

ژانرهای اصلی

اکشن (Action)

بیشترین تمرکز آثار اکشن در انیمه‌ها بر روی مبارزات خونین است. این مبارزات اغلب به‌شکل تن‌به‌تن یا با بهره‌گیری از جادو و تکنولوژی برای بالابردن هیجان بیننده نمایش داده می‌شود. شخصیت‌های اصلی نیز در این ژانر باید تصمیمات سریع و تأثیرگذاری بگیرند. حمله به تایتان‌، ناروتو، کیمیاگر تمام‌ فلزی، شکارچی علیه شکارچی، گورن لاگان، تیره‌تر از سیاهی و... از نمونه‌های این ژانر هستند.

ماجراجویی (Adventure)

این ژانر بیشتر بر روی رونمایی از محیط‌های جدید، مکان‌های زیبا و حتی نمایشی از کل جهان یا جهان‌های موازی تمرکز دارد. شخصیت اصلی در یک مکان نمی‌ماند، بلکه به مکان‌های مختلفی می‌رود تا به هدف اصلی‌اش برسد. هدف او می‌تواند جستجوی گنج یا کشف یک راز، دیدن از مکان‌های جدید، شکست یک اهریمن یا نجات جهان باشد. ژانر ماجراجویانه آنقدر گسترده است که می‌تواند در یک سریال فصل و قسمت‌های زیادی داشته باشد یا اینکه با چندین ژانر دیگر ادغام شود. فری تیل، سفر کینو، کمپ آرامش‌بخش، اسپایس و گرگ و... از نمونه‌های این ژانر هستند.

طنز (Comedy)

این ژانر علاقمندان زیادی دارد که به‌صورت جدی آن را دنبال می‌کنند. در این ژانر شخصیت‌ها، موقعیت‌ها و اتفاقات تاحدودی احمقانه و خنده‌دار به‌تصویر کشیده می‌شوند. بسیاری از انیمه‌ها برای آن که خسته‌کننده به‌نظر نرسند با این ژانر ترکیب می‌شوند و اکثر آنها نیز توازن خوبی پیرامون قصد اصلی خود و ترکیب با ژانر کمدی برقرار می‌کنند که در این صورت تماشای انیمه لذت‌بخش‌تر خواهد شد. گینتاما، جاسوس و خانواده، شیطان کارمند پاره‌وقت، نیچیجو و... از نمونه‌های این ژانر هستند.

درام (Drama)

ژانر درام در مورد زندگی شخصیت‌ها و تعاملات آنها با دنیا و احساساتشان است. درواقع، مخاطب رخدادها و دنیا را از دیدگاه شخصیت‌ها می‌بیند و قضاوت می‌کند. در اکثر اوقات نیز قضاوت بیننده و شخصیت‌ها یک چیز است درنتیجه، بیننده تصور می‌کند که با شخصیت‌ها نیز از ابتدا همراه بوده است. ژانر درام، آثار عمیقی را در خود دارد که بیشتر آنها سعی دارند پیام‌هایی کاملاً جدا از داستان و خط داستانی را به مخاطب انتقال دهند. بیشتر این پیام‌ها پند، نصیحت و نوعی انتقاد و شکایت از اوضاع مختلف است که به‌خوبی در لابه‌لای داستان پنهان شده‌ و احساسات مخاطب را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. دروغ تو در آوریل، پسرهای کوچک، آنوهانا: گلی که آن روز دیدیم، مدفن کرم‌های شب‌تاب و... از نمونه‌های این ژانر هستند.

برشی از زندگی (Slice of Life)

این ژانر از شایع‌ترین سبک‌های انیمه است. برشی از زندگی، سبکی است که داستانِ اثر هدف ویژه‌ای ندارد و صرفاً بر روی زندگی روزانۀ شخصیت اصلی و دیگر شخصیت‌های پیرامون او تمرکز دارد. این انیمه‌ها کاملاً طبیعی دنبال می‌شوند و اتفاقات غیرطبیعی رخ نمی‌دهد. در این انیمه‌ها عشق، روابط و زندگی بار فلسفی دارند. بیشتر انیمه‌های این ژانر احساس آرامش را به بیننده منتقل می‌کنند و می‌توان گفت تاحدودی شبیه ژانر درام کار شده‌اند. کمپ آرامش‌بخش، سنپای من روی اعصابه، نون نون بیوری، خودت انجامش بده و... از نمونه‌های این ژانر هستند.

عاشقانه (Romance)

این ژانر دو فرد عاشق را نشان می‌دهد که هر کدام از چالش‌هایی گذشته‌اند و سعی دارند تا عشقشان را حفظ کنند. انیمه‌های عاشقانه معمولاً با ژانرهای روان‌شناختی، درام، کمدی، برشی از زندگی و ژانرهای فرعیِ شوجو و حارم ترکیب می‌شوند. صدای خاموش، عسل و شبدر، دوران طلایی، تورادورا، مشکل دوست‌داشتنی، اِما: یک عاشقانۀ ویکتوریایی، تونیکاوا: بالاتر از ماه برای تو و... از نمونه‌های این ژانر هستند.

فانتزی (Fantasy)

آثار این ژانر با رنگ‌پردازی‌های زیبا و بی‌شمار در دنیاهایی کاملاً متفاوت از دنیای واقعی به ‌نمایش درمی‌آیند. در این دنیاهای فانتزی و سوررئال، جادو و استفاده از شمشیر کاربرد زیادی دارد. اژدها، تک‌شاخ و پری نیز از موجودات افسانه‌ای این جهان‌ها به‌شمار می‌روند. داستان‌های فانتزی در بیشتر اوقات بر روی افسانه‌ها تمرکز دارند و سعی می‌کنند شوالیه‌های قدرتمند و جادوگران ماهر را به‌تصویر بکشند. شهر اشباح، افسانۀ شاهدخت کاگویا، هفت گناه کبیره، قلعۀ متحرک هاول و... از نمونه‌های این ژانر هستند.

ماوراءالطبیعی (Supernatural)

این ژانر شامل نمایش موجودات فراطبیعی از قبیل شیطان، خون‌آشام، روح و افراد نامیراست. در بیشتر انیمه‌های این ژانر شخصیت‌های اصلی یا فرعی پیرامون چنین موجوداتی می‌گردند و با آنها ماجراهایی را رقم می‌زنند که اغلب عجیب‌وغریب و رازآلودند. موشی شی، جن‌گیر آبی، دورارارا، داستان هیولا، نوراگامی و... از نمونه‌های این ژانر هستند.

رازآلود (Mystery)

در ژانر رازآلود، برخی شخصیت‌ها یا اتفاقات و شرایط، چیزهایی را از داستان رو می‌کنند که ناشناخته‌اند و اطلاعات آشکارشده ممکن است برای یک شخصیت یا یک موقعیت راه‌گشا باشد. این ژانر به‌معنای حل معماهای جنایی نیست و بیشتر بار فلسفی دارد. حتی ممکن است تنها سرنخی برای گشایش یک مشکل و ساده‌کردن یک آزمون باشد. گوسیک، بهشت شرقی، برج خدا و... از نمونه‌های این ژانر هستند.

اما در ژانر معمایی، وجود یک معما ضروری است که می‌تواند یک حادثه، مکان یا شخص باشد و همیشه در دل داستان پرسشی وجود دارد. معروف‌ترین انیمه‌های معمایی آثار کاراگاهی و تجسسی هستند مثل کارآگاه کونان.

روان‌شناختی (Psychological)

یکی دیگر از شایع‌ترین ژانرهای انیمه‌ای که آثار بسیار عمیق و متفاوتی نیز در خود دارد، ژانر روان‌شناختی است. در این ژانر حداقل یک یا دو نفر از شخصیت‌ها وضعیت روانی ناپایداری دارند. یکی از ویژگی‌هایی که در این سبک دیده می‌شود مبارزۀ دو شخصیت با هوشی برابر است. این مبارزه برای نشان‌دادن قدرت ذهنی و پایداری خود با استفاده از موقعیت‌هایی است که طرفین یکدیگر را به چالش بکشند. انیمه‌های این ژانر بار محتوایی فلسفی و عمیقی دارند و گاهی نیز تاریک می‌شوند. حرف‌های نقل‌شده و دیالوگ‌های این سبک از آثار اکثراً به مردم، جامعه و نقص‌های جامعه اشاره دارد. دفترچۀ مرگ، روان-گذر، پاپریکا، هیولا، انگل: قاعدۀ کلی، تکنولایز، وزش طوفان و... از نمونه‌های این ژانر هستند.

وحشت (Horror)

انیمه‌های این ژانر حوادث ترسناک و خونینی را به‌تصویر می‌کشد که اغلب  در بستر آنها روح، هیولا، جن یا موجودات ترسناک دیگر نیز وجود دارد. آثار این سبک بیشتر از آنکه ترسناک به‌نظر برسند تاریک و رازآلودند. مجتمع مسکونی سی، تئاتر تاریکی: یامی شیبایی، دختر جهنمی، زندگی مدرسه‌ای، دیگری و... از نمونه‌های این ژانر هستند.

انیمه‌های ژانر Dementia (که در قسمت ژانرهای فرعی به‌شرح آن می‌پردازیم) نیز در این سبک قرار می‌گیرند و تا حدودی سنگین‌تر از آثار ژانر وحشت به‌حساب می‌آیند.

علمی-تخیلی (Sci-Fi)

علمی-تخیلی، از ژانرهای گسترده و پر ایدۀ انیمه‌هاست. در این ژانر بیشتر حوادث مربوط به آینده و استفاده از وسایل و ابزارهای پیشرفته دیده می‌شود. تکنولوژی‌های به‌تصویر کشیده شده در این ژانر از زمان حال فراتر می‌روند و ممکن است مربوط به ۱۰۰سال آینده باشند. حتی ممکن است مکانی که انیمه‌های این سبک در آن نمایش داده می‌شود زمین نباشد و مکان‌هایی مانند فضا، زیر آب یا کهکشان‌ها و سیارات باشد. ستارۀ یاغی، شوالیه‌های سیدونیا، کابوی بیباپ، اوانجلیون و... از نمونه‌های این ژانر هستند.

مکا/ مکانیکی (Mecha)

در این ژانر بیشتر بر روی ربات‌ها و ماشین‌های مکانیکی تمزکز می‌شود و به نمایش ساخت یا مبارزات آنها می‌پردازد. توجه داشته باشید که ربات‌های انسان‌نما با هوش مصنوعی بسیار بالا برای این ژانر محسوب نمی‌شوند و در دستۀ علمی-تخیلی قرار می‌گیرند. ربات‌هایی که در این ژانر وجود دارند بیشتر برساخته از ایده‌های ژاپنی است که تا حدودی با ساخته‌ها و ایده‌های کشورهای دیگر متفاوت است. این زیر ژانر هر روز شهرت بیشتری پیدا می‌کند و تقریباً همیشه از یک فرمول استاندارد برای طرح خود استفاده می‌کند. به‌عنوان یک روند کلی، مکا اغلب در کنار ژانر علمی-تخیلی، اکشن و زیر ژانرِ نظامی دیده می‌شود. دنبال‌کنندگان انیمه‌های مکا به «طرفداران خشمگین» معروف‌اند.

آثار ژانر مکا به‌عنوان نمادین‌ترین انیمه‌ها‌ شناخته می‌شوند، زیرا تعداد زیادی نمایشِ به‌یادماندنی در این دسته وجود دارد. یکی از محبوب‌ترین صادرات ژاپن در صنعت انیمیشن نیز آثار مربوط به ژانر مکا می‌باشد. موبایل سوت گاندام و مازینگر زِد از نوستالژی‌های دهه‌های 70 و 80 میلادی و لاگرانژ: گل رین نی، پاتلبور، در سیارۀ سرسبز، کُد گیاس و... از نمونه‌های این ژانر هستند.

منابع و پیشنهادات:

 مقالۀ «انیمه چیست؟» ترجمۀ امیرمحمد بهامیر

مقالۀ «انیمه چیست؟ معرفی ژانرهای انیمه و انواع مانگا» از مرتضی صوفی

مقالۀ «معرفی تمام ژانرهای انیمه و مانگا» از فائقه موسوی

پیشنهاد می‌کنیم پیش از مشاهده‌ی انیمه‌ها تحلیل و نقد و بررسی کدومو از انیمه‌ها را در همین سایت مطالعه کنید.