چقدر خانواده من برای شبکه های نمایش خانگی مهم است؟

وی‌او‌دی‌ها سامانه‌های نمایش خانگی فیلم، انیمیشن و سریال هستند که در سال گذشته با سرعت زیادی جای خود را در زندگی خانواده‌های ایرانی پیدا کردند. اما برای اینکه بفهمیم «این سامانه‌ها تا چه حد به تقویت نهاد خانواده اهتمام دارند؟» باید دو مقدمه را در نظر بگیریم.

مقدمه 1: دنیای قبل از وی‌اودی‌ها چطور بود؟

بیشتر 15 تا 20 سال قبل اگر کسی می‌خواست فیلم ببیند به جز تلویزیون و سینما، می‌توانست به ویدئو کلوپ‌ها مراجعه کند، جایی که علاوه بر فیلم‌هایی که به صورت رسمی دوبله و پخش می‌شدند، گاهی فیلم‌های زیرزمینی زیرنویس‌دار یا زبان اصلی هم پیدا می‌شد. در مجموع دسترسی به این فیلم‌ها کمی سخت‌تر از فیلم‌های دوبله شده و اصلاح شده بود.

کمی بعد ماجرا برعکس شد، راه‌های زیادی بود که فیلم‌های اصلاح نشده و بدون سانسور را به شکل دوبله شده، زیرنویس‌دار یا زبان اصلی، دانلود یا تماشا کرد. کانال‌های تلگرامی و سایت‌های دانلود فیلم اصلی‌ترین راه‌های دسترسی بودند که حتی فیلم‌های اروتیک هم در آن‌ها منتشر می‌شد یعنی فیلم‌هایی که موضوع آن‌ها مسائل جنسی و رابطه جنسی است اما خود رابطه را به طور مستقیم نشان نمی‌دهند. در این زمان دسترسی به فیلم سانسور نشده بسیار ساده‌تر از فیلم‌های اصلاح شده بود و در بسیاری از موارد وقتی باید لفظ «سانسور شده» را هم در کنار نام فیلم تایپ می‌کردید تا در صفحه اول جستجو سایتی به شما معرفی شود که بتوانید فیلم را به صورت اصلاح شده از آن دانلود کنید. نیاز نیست که بگویم کودکان و نوجوانان به راحتی به چنین محتواهایی دسترسی داشتند.

" به نظر می‌رسد وی‌اودی‌ها اصلاحات را برای صیانت از حریم خانواده و حریم کودکی انجام نمی‌دهند، بلکه از سر رفع تکلیف است."

مدتی است که شرایط بهتر از قبل شده، سایت‌های دانلود فیلم ساماندهی شده‌اند و وی‌او‌دی‌ها فیلم‌های اصلاح شده را منتشر می‌کنند و در کنار این‌ها سامانه‌های ارزیابی محتوا هم به کمک خانواده‌ها آمده‌اند. پس می‌توان گفت که دسترسی به محتوای اصلاح شده راحت‌تر از فیلم‌های بدون سانسور است؛ اما همچنان نسخه بدون سانسور فیلم‌ها را در سرویس‌های اشتراک ویدئو می‌توان یافت.

اتفاق مثبت دیگر این است که اغلب سرویس‌های نمایش و اشتراک ویدئو رده‌بندی سنی دارند و می‌توان برای تماشای فیلم‌ها محدودیت سنی ایجاد کرد.

   

مقدمه 2: اهمیت دادن به خانواده یعنی چه؟

مواجهه بچه‌ها با خشونت و مسائل اخلاقی از دغدغه‌های پدر و مادرهای سراسر دنیاست و در تمام دنیا این مسائل از معیارهای رده‌بندی سنی فیلم و انیمیشن‌هاست. علاوه بر اینها والدین در مورد بدآموزی فیلم‌ها هم نگرانی تربیتی دارند که بجا و درست است. این بدآموزی‌ها شامل مصرف‌گرایی، بد زبانی، ترویج سبک زندگی ناسالم و ترویج ناهنجاری‌های دینی و اجتماعی می‌شود.

بازنمایی مناسب فیلم از خانواده و نقش اعضای آن یا ارائه پیام نهایی مثبت هم از مواردی است که می‌توان آن را جزء اهتمام به خانواده به حساب آورد.

آیا وی او دی ها به خانواده اهمیت می‌دهند؟

در مقدمه یک گفتیم که وجود وی او دی ها از این جهت که توانسته‌اند دسترسی به محتوای اصلاح شده را آسان‌تر کنند یک نکته مثبت است. اما اشکالی که می‌توان وارد دانست این است که به نظر می‌رسد وی او دی‌ها این اصلاحات را برای صیانت از حریم خانواده و حریم کودکی انجام نمی‌دهند، بلکه از سر رفع تکلیف است. اینکه در رده‌بندی سنی و اعمال آن دقت و حساسیت لازم وجود ندارد یا اصلاحات طوری انجام می‌شود که برای مخاطب آزاردهنده باشد، نشان می‌دهد وی‌اودی‌ها دغدغه‌ای برای آن ندارند. البته اصلاحات هم فقط در مورد موراد تصویری اخلاقی اعمال می‌شود، شوخی‌های جنسی رایج است و در مورد خشونت حساسیتی وجود ندارد مثلا برای تماشای خشن‌ترین و خونین‌ترین فیلم‌ها هم هشداری بیشتر از رده‌بندی سنی نمی‌توان دید. دوبله نامناسب فیلم و انیمیشن‌ها هم در وی‌اودی‌ها رایج است.

از خشونت و مسائل اخلاقی که بگذریم بقیه موارد دیگر حتی مطرح هم نمی‌شوند. بررسی مصرف‌گرایی و ناهنجاری‌های دینی و اجتماعی و ترویج سبک زندگی نامناسب حتی در سایت‌های ارزیابی فیلم موجود هم دقیق انجام نمی‌شود، چه برسد به وی‌او‌دی‌ها.

چه باید کرد؟

اینکه خود وی‌او‌دی‌ها در مورد اهتمام به خانواده دغدغه داشته باشند، بسیار خوب و قابل تقدیر است. اما نباید فراموش کنیم که هدف وی‌او‌دی‌ها انجام یک کار اقتصادی در حوزه فرهنگ است، نه انجام کار فرهنگی. گذشته از این، تخصص لازم برای ارزیابی و رده‌بندی محتواها در وی‌او‌دی‌ها وجود ندارد.

با توجه به این مسائل لازم است مراجع صدور مجوز و نظارتی برای وی‌اودی‌ها، آن‌ها را ملزم به رعایت مسائلی کنند که مصلحت مخاطبان را بیشتر و بهتر تامین کنند و به برخی از آنها در بالا اشاره شد. قطعا رعایت این مسائل برای وی‌او‌دی‌هایی که به طور تخصصی به کودک و نوجوان خدمات می‌دهند ضرورت بیشتری دارد.

البته تا قبل از اینکه وی‌او‌دی‌ها ملزم به رعایت این موارد بشوند، دوست‌دار خانواده بودن می‌تواند یکی از مزایای وی‌او‌دی‌ها در بازاریابی باشد.