از زمانی که بازیهای ویدئویی به وجود آمدند، همواره نگرانیهایی در مورد تأثیرات منفی آن بر روی کودکان مطرح بوده است. اما سؤال این است که آیا بازیهای ویدئویی میتوانند مفید باشند؟ بیایید یک قدم جلوتر برویم و بپرسیم: آیا بازیهای ویدئویی میتوانند به درمان بیماریها کمک کنند؟
اگرچه در ابتدای تولد بازیهای ویدئویی، بیشتر آثار مخرب آن موردتوجه قرار گرفت؛ اما در نهایت زمانی که بازیهای ویدئویی رواج و محبوبیت بیشتری یافتند، محققان تلاش کردند تا بر روی نقاط مثبت آن تمرکز کنند. آنان دریافتند که یکی از منافع بازیهای ویدئویی، استفاده از آن برای خدمات بهداشتی است. بازیهای ویدئویی میتوانند بهعنوان درمان یا کمککننده به روند درمان مورداستفاده قرار بگیرند.
یکی از بیماریهایی که نامش در دنیای بازیهای درمانی به گوش میرسد، اختلال ADHD است. اختلال بیشفعالی- نقص توجه (Attention Deficit Hyperactive Disorder, ADHD) یکی از شایعترین اختلالات تکاملی عصبی دوران کودکی است. این اختلال معمولاً اول در دوران کودکی تشخیص داده میشود و اغلب تا بزرگسالی ادامه مییابد. کودکان مبتلا به ADHD ممکن است در توجه و کنترل رفتارهای سریع و ناگهانی دچار مشکل شوند، بیش از حد فعال باشند، یا بدون فکرکردن در مورد تبعات رفتارهای خود، عمل کنند.
این اختلال اغلب با مصرف دارو کنترل یا درمان میشود؛ اما بهتازگی شرکت Akili Interactive طی اقدامی نوآورانه در سال 2020 یک بازی ویدئویی به نام EndeavorRx معرفی کرد که به بهبود ADHD کمک میکند. این شرکت در سال 2011 تأسیس شد و هدف اصلی آن تشخیص و درمان بیماریها و اختلالات عصبی از طریق بازیهای ویدئویی است.
متخصصان بازی و پزشکی برای توسعه یک بازی بهعنوان یک ابزار پزشکی در این شرکت استخدام شدهاند. بازی EndeavorRx همان گونه بر روی مغز اثر میکند که داروها تأثیر میگذارند. در بازی محرکها و الگوریتمهایی طراحی شده است. این بازی بر روی گوشیموبایلهای هوشمند قابلنصب است و میتوانید از وبسایت رسمی EndeavorRx آن را دانلود کنید.
این الگوریتمها مناطقی از مغز که در عملکرد توجه نقش دارند را هدف قرار میدهد؛ اگرچه این شرکت تأکید کرده است که EndeavorRx نمیتواند جایگزین درمان اصلی بشود. مطالعاتی که بر روی 600 کودک انجام شده است نشان میدهد که استفاده از این بازی عوارض جانبی جدی نداشته است؛ البته احتمال بروز عوارض عمومی زیاد بازیکردن؛ مانند سردرد یا پرخاشگری وجود دارد.
این بازی شامل وظایف متعددی است که ابعاد مختلفی از توجه را شامل میشود، از جمله سرعت پردازش، توجه پایدار، تقسیم توجه، حل مسئله و تمرکز. دانشمندان شناختی یا درمانگران میتوانند این موارد را با آزمایشهای مختلف اندازهگیری کنند و درمانهای خاصی را ارائه دهند، اما نمیتوانند به شما چیزی بدهند که همه اینها را در یکزمان هدف قرار دهد. EndeavorRx این قابلیت را دارد و این کار را به شیوهای سرگرمکننده و جذاب انجام میدهد.
داستان بازی این است که بازیکن یک موجود فضایی است که برای انجام مأموریتهایی به سیارههای مختلف سفر میکند. هر سیاره چشمانداز متفاوتی دارد و در آن وظایف خاصی برای انجامدادن وجود دارد. معمولاً سیاره در حال فروپاشی است و بازیکن باید موجودات مختلف بیگانه را از انقراض نجات دهد. در نهایت، تمام این جهان فقط نقابی است برای پنهانکردن مجموعهای از وظایف شناختی چالشبرانگیز.
آواتار بازیکن با یک سکوی شناور در سطح حرکت میکند. جاده به طور تصادفی پیچ میخورد و بازیکن برای جلوگیری از برخورد به لبهها، گوشی یا آیپد خود را به چپ و راست میچرخاند. بسته به مرحله، ممکن است دروازههایی برای عبور وجود داشته باشد (مانند مسابقات اسکی) یا موانعی که باید از آنها اجتناب. هدایت موجود فضایی بازی، نیازمند توجه گزینشی و پایدار است.
گیمپلی همچنین شامل مهارت حل مسئله است. علاوه بر هدایت و اجتناب یا برخورد با موانع خاص، بازیکن وظیفه دارد تا موجودات بیگانه را دستگیر کند. در شروع هر مرحله، موجودات بیگانه مختلفی که در جهان زندگی میکنند به بازیکن نشان داده میشود و به او گفته میشود که فقط یکی از آنها را بگیرد که رنگ یا ویژگی ظاهری بهخصوصی دارد.
همانطور که بازیکن در حال طیکردن مسیر بازی است، موجودات بیگانه از کنار صفحه به سمت بازیکن میپرند. بازیکن باید وقتی موجود صحیح را میبیند ضربه بزند و وقتی دیگران را میبیند میل خود را برای ضربهزدن سرکوب کند. این بازی همچنین حافظه فعال را تقویت میکند؛ زیرا بازیکن باید نوع بیگانهای را که باید شکار کند، بهخاطر بسپارد.
ازآنجاییکه بازی چندوظیفه را به طور همزمان از بازیکن میخواهد، توانایی توجه چندوجهی در او را تقویت خواهد کرد و او مجبور است توجه خود را تقسیم کند.
این تیم همچنین جنبههای دیگری را که از یک بازی ویدئویی انتظار دارید، در خود جای داده است. بهعنوانمثال، بازیکن با انجام مأموریتهای بازی، ارز درون بازی را به دست میآورد که میتواند برای تهیه لباسهای مختلف خرج شود. بازیکنان همچنین میتوانند سفینه فضایی خود را شخصیسازی کنند.
مهمتر از همه، این بازی به طور مداوم با هر فرد از نظر سرعت، موانع و اهدافی که به سمت بازیکن میآیند سازگار میشود. اگر سطح استرس شناختی روی توجه بیش از حد باشد و بازیکن اشتباهات زیادی انجام دهد، مانند ضربهزدن به لبهها یا گرفتن بیگانه اشتباه، سرعت کاهش مییابد. اگر آنها بهخوبی فرمان دهند، از موانع اجتناب کنند و تصمیمات صحیح را در مورد بیگانگان بگیرند، سرعت بازی افزایش مییابد.
این تفاوت بزرگی بین EndeavorRx و اکثر بازیهای ویدئویی استاندارد است. در یک بازی معمولی، همه بازیکنان از مرحله یک شروع میکنند و برای رسیدن به مراحل بعدی به یک سطح مشخص از توانایی نیاز دارند. ازآنجاییکه EndeavorRx با عملکرد شناختی بازیکن سازگار است، «مرحله اول» از بازیکنی به بازیکن دیگر متفاوت خواهد بود.
برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم و ADHD ممکن است در انتهای پایین طیف عملکردی قرار داشته باشند، اما برخی دیگر میتوانند عملکرد بالایی داشته باشند. ازآنجاییکه بازی با تواناییها سازگار است، همه بچهها میتوانند به مراحل مخصوص به خودشان پیشرفت کنند.
هنگامی که خط پایه تعیین شد، بازی از الگوریتمی پیروی میکند که سعی میکند عملکرد شناختی بازیکن را بهاندازه کافی به چالش بکشد و فشار بیاورد تا استرس داشته باشد؛ اما نه استرس بیش از حد. بهعبارتدیگر، هر کودک بدون توجه به توانایی شناختی خود، تجربه معناداری از بازی خواهد داشت.
بعضی از بچهها سعی میکنند در ابتدا اشتباهات عمدی کنند تا بازی از سطح آسانی آغاز شود و موفقیتهای بیشتری داشته باشند؛ اما، تیم بازیساز، این رفتار را پیشبینی کرده است و EndeavorRx بهسرعت با توانایی واقعی آنها سازگار میشود! در واقع "تعیین سطح" در ابتدای بازی اتفاق میافتد؛ اما در طول بازی بر اساس دادههایی که ثانیه به ثانیه جمعآوری میشود ادامه خواهد داشت.
دیدیم که دنیای بازیهای ویدئویی آنقدر هم بد نیست. بازی EndeavorRx ثابت کرد که والدین کودکان مبتلا به ADHD میتوانند به خوبی از مدیوم ویدئوگیم در درمان بیشفعالی فرزندانشان استفاده کنند.
1 دیدگاه