نشست نقد و بررسی انیمیشن دنیای عجیب

نشست نقد و بررسی انیمیشن پر حاشیه دنیای عجیب که به واسطه پرداختن مستقیم به موضوع همجنس‌گرایی خبرساز شده بود؛ به دعوت مجموعه کدومو و در محل موسسه تبیان برگزار شد. در این نشست که با هدف متن‌خوانی و بررسی متن ارزیابی انیمیشن در کدومو برگزار شد؛ علاوه بر آقایان دکتر سید سجاد مهدی‌زاده، مهدی مافی و سرکار خانم پرستو علی عسکر نجاد جمعی از دانشجویان و ارزیابان کدومو نیز حضور داشتند.

ضرورت طراحی الگویی برای رابطه عاطفی

در ابتدای جلسه آقای دکتر مهدی‌زاده ضمن بیان برخی نکات فنی و تحلیلی در مورد انیمیشن دنیای عجیب به این نکته اشاره کردند که اثر گذاری در برخی آثار رسانه‌ای نسبت به برخی دیگر بیشتر است. در فیلم‌های سینمایی و انیمیشن‌ها چون مخاطب صرفا با هدف سرگرمی و تفریح با اثر مواجه شده و محتوا را دریافت می‌کند و به صورت آگاهانه به دنبال دریافت حرف جدید یا پیام خاصی نیست؛ احتمال اینکه به صورت ناآگاهانه تحت تاثیر پیام‌های موجود در اثر قرار بگیرد بیشتر است.

از این منظر پرداختن به موضوع همجنس‌گرایی در انیمیشن‌های هالیوودی علاوه  بر تاثیر بر نگرش و جهان بینی نسل بعد می‌تواند به کاهش حساسیت خانواده‌ها به این موضوع نیز کمک کند. به نظر ایشان طراحی الگویی برای رابطه عاطفی صحیح افراد همجنس و غیر همجنس و همچنین بازنمایی درست روابط عاطفی یکی از مهمترین کارهایی است که باید در ادامه انجام شده و ادبیات نظری برای آن تولید شود.

آثاری ناموفق در گیشه ولی اثرگذار

در ادامه آقای مهدی مافی سردبیر نشریه سوره سینما ضمن اشاره به تاریخچه پرداختن به موضوع همجنس‌گرایی در تولیدات هالیوود  به برخی زمینه‌های فرهنگی و اقتصادی این موضوع در جامعه آمریکا اشاره کردند. ایشان معتقد بودند حتی برخی زمینه‌های سیاسی به منظور تلاش برای غلبه تفکر لیبرال بر جامعه آمریکا در تولید آثاری با محتوای هجنس‌گرایی موثر است. آثاری که غالبا در فروش گیشه با شکست مواجه شده و حتی از سمت اکثریت جامعه آمریکا که بافتی نسبتا مذهبی مورد پذیرش قرار نمی‌گیرند؛ اگرچه که بروز و نمایش هدفمند این ناهنجاری در تولیدات رسانه‌ای به کاهش حساسیت خانواده‌ها و افراد مختلف نسبت به این موضوع منجر شده است.

باید حساس باشیم

خانم عسکرنژاد معتقد بودند که باید به عنوان سدی محکم مقابل توزیع و نمایش آثاری با این سطح از ناهنجاری اجتماعی ایستاد. به نظر ایشان نمایش صریح المان‌ها و آکسان‌های جنسی در اثر باعث شده که نتوان با اغماض و چشم‌پوشی به آن نگاه کرد. به همین علت لازم است در مورد چنین آثاری به صراحت به خانواده‌ها و جامعه هشدار داد تا آثاری از این دست از سبد مصرف رسانه‌ای خانواده حذف شوند.

ضرورت دسترسی خانواده به نسخه پالایش شده و امن یکی دیگر از محورهای گفتگو بود. وجود دوبله‌ها و نسخه‌هایی بدون حداقل تلاش برای کاهش آسیب‌ها و ناهنجاری‌های اثر برای کودک و نوجوان  از نکاتی بود که ضرورت وجود یک درگاه امن برای انتشار نسخه‌های پالایش شده را نشان می‌داد. یکی از پیشنهادات تبدیل شدن کدومو به یک وی او دی امن برای خانواده‌ها بود.

ضرورت‌های پایبندی به رده‌بندی سنی، ضرورت مخاطب شناسی  در تولید محتوای کدومو، تلاش برای انتقال مهمترین اطلاعات در نگاه اول، طراحی و ایجاد لیست‌هایی از محصولات سالم و محصولات ناسالم از نگاه کدومو و ... از دیگر محورهایی بود که در این جلسه متن‌خوانی به آن پرداخته شد.

جلسات متن‌خوانی به صورت مداوم و با حضور کارشناسان مختلف و صاحب‌نظران حوزه فیلم انیمیشن و با هدف بهبود کیفیت ارزیابی‌های انجام شده در کدومو برگزار می‌شود.

نکات تفصیلی‌تر

نظرات آقای دکتر سجاد مهدی‌زاده

آقای دکتر مهدی‌زاده در ابتدای جلسه به این نکته توجه ویژه‌ای نشان دادند که در بازی، انیمیشن، فیلم و... مفاهیم در لایه‌های پنهان برای مخاطب عرضه می‌شوند و آرام‌آرام بر ذهن مخاطبان اثر می‌گذارند. ایشان بارها تاکید کردند که عامل موفقیت آثار رسانه‌ای در این است که عجله‌ای برای عرضۀ مفاهیم ندارند و همین روند تدریجی، باعث می‌شود که مفاهیم مختلف با عمق بیشتری در مخاطب درونی شود. اگر اثری بخواهد به سرعت و آشکارا، مفهومی را به مخاطب تحمیل کند که مخالف نظام ارزشی آن‌هاست، سازندگان آثار با مقاومت مخاطبان و عدم پذیرش محصول مواجه می‌شوند. در ادامه ایشان این نکته را متذکر شدند که تفاوت میان فرهنگ ایرانی و فرهنگ غربی بسیار زیاد است؛ برای مثال ممکن است رفتارهای بهنجار و عادی در جامعۀ ما، در جوامع غربی نشان از رفتار نابهجار باشد و حتی شاید معنای برداشت‌شده در ذهن ما متصور نباشد. اما در هر صورت ما به عنوان والدین و مربیانِ مراقبت‎کننده از تربیت نسل آینده، باید مراقبت بیشتری نسبت به مفاهیم جاری در آثار رسانه‌ای داشته باشیم. ایشان میان هیجانات دورۀ نوجوانی و گرایش‌های جدید جنسی نیز تمایز جدی قائل شدند و موضوع LGBT را با هیجانات دورۀ نوجوانی متفاوت دانستند. از موارد دیگری که آقای دکتر مهدی‌زاده مطرح کردند، نحوۀ بازنمایی گروه‌های اقلیت در رسانه‌ها بود. در طی این سال‌ها، اقلیت‌ها به‌مرور نمایش و بازنمایی پررنگ‌تری کسب کرده‌اند و دارای یک فرهیختگی خاصی شناخته می‌شوند. روندی که ایشان از این جریان پیش‌بینی می‌کنند، برداشتن گام‌های بلندتر کمپانی‌های فیلم و انیمیشن برای تولید رسانه‌ای در حوزۀ عادی‌سازی و مشروعیت‌بخشی به موضوع LGBT است که موعد برداشته‌شدن این گام‌ها خیلی دور نیست.

نظرات آقای مهدی مافی

آقای مهدی مافی، کارشناس دیگر جلسه نقد و بررسی انیمیشن «دنیای عجیب»، توضیحات خود دربارۀ این انیمیشن و موضوع هم‌جنس‌گرایی را با این سوال آغاز کردند: «آیا هم‌جنس‌گرایی در جامعۀ آمریکا عادی‌سازی شده است؟» ایشان با استناد بر آمار فروش چنین آثاری در گیشه، رده‌بندی تربیتی آثار سینمایی در غرب، واکنش‌های کارشناسان به این موضوعات، جنبش‌های اجتماعی و رسانه‌ای و... به این جمع‌بندی رسیدند که شاید در رسانه ببینیم که هم‌جنس‌گرایی پذیرفته و مقبول است اما در واقعیت و بطن جامعه، حتی در جامعۀ آمریکایی، هم‌جنس‌گرایی هنوز مورد پذیرش اکثریت جامعه نیست. ایشان در ادامه به سیاست‌های تولید و فروش کمپانی دیزنی اشاره کردند و تولید این انیمیشن را به سیاست‌های جامعۀ آمریکایی و احزاب سیاسی آن‌‌ها ارجاع دادند. آقای مافی به تولید ضعیف این انیمیشن از نظر کیفیت ساخت نیز توجه کردند و معتقد بودند در عین اینکه این انیمیشن، یک کار ضعیف و جداافتاده از جریان اصلی تولیدات غربی است، اما گامی مهم برای روند سینمای غرب در جهت عادی‌سازی روابط هم‌جنس‌گرایی در آینده‌ای نزدیک است. ایشان پیش‌بینی کردند که در قدم‌های بعدی، کمپانی‌های ساخت انیمیشن و فیلم، موضوعی مثل هم‌جنس‌گرایی را در متن و محتوای اصلیِ آثارِ اصلی‌تر و باکیفیت‌تر خود خواهند آورد و این آینده از ما دور نیست. ایشان در نظرشان دربارۀ حرکت آرام و تدریجی رسانه‌ها برای عادی‌سازی، شباهتی به نظر آقای دکتر مهدی‌زاده داشتند؛ تاکید کردند که اگر تا به الان موضوعات ناهنجاری مثل هم‌جنس‌گرایی در آثار کم بوده، یا اگر نمایش چنین موضوعاتی در حال حاضر باعث می‌شود که رده‌سنی محصولات، رده بالاتری پیدا کنند، در آیندۀ نه‌چندان دور این قبیل موضوعات عادی‌تر خواهند شد. این روند تدریجی رسانه برای عادی‌سازی مفاهیم مختلف برای مخاطب است. در خلال صحبت‌های کارشناسان مدعوّ به این موضوع اشاره شد که حرفی که متفاوت با جریان عادی و بهنجار جامعه است، و برای شنوندگان آن جدید است، بیشتر شنیده می‌شود و توجه بیشتری دریافت می‌کند؛ حال آنکه ممکن است صدای اقلیت یک جمع کثیر باشد. ابراز نگرانی کارشناسان از این موضوع بود که این صدای نابهنجار و معارض با عرف و شرع، به‌مرور عادی شود و به جایی برسیم که حتی حساسیتی نیز نسبت به آن نداشته باشیم.

نظرات خانم پرستو علی‌عسگرنجاد

خانم پرستو علی‌عسگرنجاد، میهمان سوم نشست متن‌خوانی، نقد و بررسی انیمیشن «دنیای عجیب» بودند. ایشان که یک مادر دغدغه‌مند نسبت به تربیت فرزندان و نسل آینده هستند، نکات قابل‌توجهی را در جمع‌بندی مباحث مطرح کردند. ایشان با تاکید بر اینکه این انیمیشن در مورد بحث هم‌جنس‌گرایی است، این اثر را ناسالم و ممنوعه دانستند تا بر تربیت فرزندان و‌ نسل آینده اثر مخربی نگذارد‌. خانم عسگرنجاد درباره این انیمیشن ابراز نگرانی جدی‌ای کردند. ایشان گفتند روندی که کمپانی‌های سازنده‌ی انیمیشن طی می‌کنند در روزهای نزدیک به جایی می‌رسد که دیگر نمی‌توان با آن مقابله کرد. ایشان معتقد بودند که باید پویشی عظیم راه بیفتد تا علیه این مفاهیم قیام شکل بگیرد؛ تا زمانی که کار از کار نگشته است باید واکنش‌هایی جدی نسبت به موضوعات حساسی و مخربی مثل هم‌جنس‌گرایی نشان بدهیم. ایشان تاکید کردند که به مرور، داستان‌هایی شبیه به «دنیای عجیب» ساخته خواهد شد که موضوع اصلیِ جاری در تمام اثر، موضوعی مثل هم‌جنس‌گرایی است؛ هم‌چنان که در همین انیمیشن، ما نمی‌توانیم این اثر را با پالایش، مناسب فرزند و خانواده کنیم. آثاری از این قبیل، با هدف و سیاست مشخصی تولید می‌شوند و مفهوم اصلی در تمام اثر، از قبیل دیالوگ‌ها، فرم صورت‌ها و زبان بدن و... نمایش داده می‌شود. خانم عسگرنجاد تاکید داشتند که باید با آژیر خطر جدی نسبت به این انیمیشن واکنش نشان دهیم.

گالری تصاویر