الفبای ارزیابی
آخرین مطالب
مطالب ویژه
الفبای ارزیابی
ریحانه دماوندی,
9 ماه پیش
104416
به نام خدا
کدومو چیست؟
ما در دنیای رسانهای شده زندگی می‌کنیم. حجم اطلاعات و محتواهای رسانهای تولید شده در هر لحظه، بسیار بیشتر از ظرفیت پردازش ذهنی و توان انتخاب‌گری ماست. در چنین شرایطی اشباع رسانهای و اضافه‌بار اطلاعاتی در کنار ضعف سواد رسانهای قدرت انتخاب آگاهانه و مسئولانه را از خانواده ها سلب کرده و احساس ناتوانی و ناکافی بودن را تقویت می‌کند.
آموزش سواد رسانهای می‌تواند تا حدی مهارت های تفکر نقاد و گزینشگری را تقویت کند اما بدون ابزار و پشتیبانی مناسب، دانش اندوخته شده به کنش منجر نخواهد شد. از سوی دیگر توصیه‌گری صرف و وابسته ساختن مخاطب به پیشنهادات و انتخاب‌های تنظیم‌گر بیرونی نیز در بلندمدت به ضد خود تبدیل شده و عاملیت و انتخاب‌گری را تضعیف می‌کند. بنابر این کدومو و در معنای کلی‌تر سامانه هدایت مصرف، تلاش می کند تا دستیار کارآمدی برای ارتقای آگاهی، انتخاب‌گری و مسئولیت‌پذیری خانواده‌ها در مواجهه با محصولات رسانهای و فرهنگی باشد و در نهایت خودتوانمندی، خودتنظیم‌گری و کنش‌گری خانواده‌ها و اولیای تربیتی را محقق سازد.
نقطه آغاز کدومو در پاسخگویی به نیاز خانواده ها، ارزیابی توصیفی و تربیتی از محصولات رسانهای است. این ارزیابی‌ها به همراه رده‌بندی سنی و توصیه‌های لازم برای مواجهه قبل، حین و بعد از مصرف، والدین و اولیای تربیتی را در گزینش محصولات مناسب فرهنگی- رسانهای برای کودک و نوجوان راهنمایی می‌کند.
یک ارزیابی متشکل از چه بخش هایی است؟
هر ارزیابی متشکل از سه بخش می باشد:
- جزئیات اثر
- توصیف
- توصیه
در ادامه درمورد هر کدام از این بخش‌ها به تفصیل صحبت خواهیم کرد.
-
جزئیات اثر
این بخش شناسنامه محصول رسانه ای محسوب می شود و شامل اطلاعاتی جزئی از اثر است. نام محصول، سال ساخت، کارگردان و نویسنده، بازیگران، مدت زمان اثر، ژانر و قالب اثر، کشور و کمپانی سازنده از جمله اطلاعاتی است که در این بخش نوشته می شود.
علاوه بر این توضیحی تک خطی از شخصیت‌های موجود در اثر نیز در این بخش نوشته می شود.
-
توصیف
این بخش به بیان ویژگی‌های ظاهری محصول بر اساس معیارها اختصاص یافته است. به بیان دیگر تمام ویژگی‌های نمایان یک محصول رسانهای در این بخش ذکر خواهد شد؛ ممکن است در یک محصول هزاران نکته وجود داشته باشد که قابل توصیف باشد (از نشانه ها حساب کنید تا اهداف نهانی احتمالی سازندگان محصولات) اما در این بخش تنها آن بخش‌هایی از محصول توصیف می‌شود که به عنوان «معیار» در ادامه ذکر خواهد شد.
معیار های توصیف در سایت کدومو عبارت است از:
- خشونت و ترس
- ناهنجاری
- الگوپذیری
- پیام مثبت
شاخص چیست؟
برای دستیابی به توصیفی دقیق از هریک از معیارها، لازم است «شاخص»هایی وجود داشته باشد تا با مشاهدۀ آن در محصول بتوانیم به وجود یا عدم آن معیار پی ببریم. شاخص ها عبارتند از علائم در محصول که با مشاهده آن ها می‌توانیم به وجود معیار رهنمون شویم. در ادامه به بررسی هر یک از معیار ها پرداخته خواهد شد.
معیار های ارزیابی
-
خشونت و ترس
به دلیل ریشۀ یکسان امور خشن و ترسناک، این دو معیار بعنوان یک گویه درنظر گرفته می‌شوند؛ چرا که هر عمل خشن، معمولا ترس را بر می‌انگیزد. در بسیاری از موارد گفته می شود که خشم هیجان اصلی نیست بلکه خشم در رتبۀ دوم قرار می گیرد و ترس ریشۀ خشم است.
انواع خشونت:
- فیزیکی: آن دسته از خشونت‌هایی که به‌صورت فیزیکی در قالب درگیری‌ها یا تیراندازی‌ها و... رخ می‌دهد.
- روانی: آن دسته از خشونت‌هایی که تأثیراتش الزاماً آشکار نبوده و در قالب رفتارها یا گفتارهایی بیان می‌شود که برای فرد دریافت‌کننده مطلوب نیست.
- جنسی: آن دسته از رفتارها یا گفتارهایی که سویه‌ی جنسی داشته و موجب آزار یا معذب شدن فرد می‌شود.
شاخص های خشونت:
| چک زدن | پرتاب کردن اشیا | کشیدن موی سر | مشت و لگد زدن | خون ریزی | بریدن | قطع عضو | شکستن عضو | اسید پاشی | سر در آب کردن |
| فرزند کشی (سقط جنین) | والد کشی | حیوان آزاری | معلول آزاری | مسموم کردن | کشتن با سلاح گرم | کشتن با سلاح سرد | زنده به گور کردن | غرق شدن | خفه کردن |
| قتل | خودکشی | تهدید | توهین | تحقیر | تمسخر | قطع رابطه | حمله زبانی | فریاد زدن | سوختن |
| شایعه پراکنی | برچسب زدن | بی توجهی | حبس کردن | دشنام | تجاوز | نگاه جنسی | تکه کلام جنسی | اجبار به دیدن تصاویر مستهجن | بهره کشی و اجبار به تن فروشی |
| تهدید جنسی | و.... | و.... | و.... | و... | و... | و.... | و.... | و.... | و.... |
شاخص های ترس:
| نیروهای ماورایی | تعلیق بیش از اندازه | موجودات عجیب | ارواح | مورد دعوا واقع شدن | اذیت و آزار |
| سقوط ناگهانی | فریاد زدن | فرار کردن | شکنجه | دلهره و هیجان ناشی از انتظار یک واقعه | صدای بلند و گوش خراش |
| چهره های ترسناک | تعقیب و گریز | پرت شدن | حیوانات درنده | موجودات موذی | جانوران خزنده |
| گم شدن | تنهایی | گور (قبر) | زد و خورد های فیزیکی | ترس از تجاوز | غرق شدن |
| جدایی خانواده | طرد شدن | حضور غریبه ها | بی اعتمادی | مکان های بسته | جدایی والدین |
| اقدام به قتل | استرس و عدم توانایی در تصمیم گیری | صدای عجیب | موسیقی ترسناک | و... | و... |
-
ناهنجاری اجتماعی:
هنجار مجموعه قواعد زیست فردی و اجتماعی است که بخشی از فرهنگ یک جامعه به‌حساب آید. این فرهنگ و به‌تبع آن هنجارها از تاریخ، جهان‌بینی، ایدئولوژی، نظم سیاسی و... متأثر است.
ناهنجاری اجتماعی یا در بیانی دیگر همان کجروی اجتماعی است. گیدنز کجروی را ناهمنوایی با هنجار یا مجموعه هنجارهای معینی تعریف می‌کند که توسط تعداد قابل‌ملاحظه‌ای از مردم در اجتماع یا جامعه‌ای پذیرفته‌شده است. تعداد قابل‌ملاحظه در اینجا به‌بیان‌دیگر عرف عام جامعه است.
این عرف عام کاملاً نسبی است و از جامعه‌ای محلی یا شهری به جامعه محلی یا شهری دیگر متفاوت است. حساسیت سنجی گروه‌های اجتماعی به هنجارهای اجتماعی کجروی از هنجارها می‌تواند در دو سطح نظر و عمل اتفاق بیفتد اما ازآنجایی‌که در اینجا «ناهنجاری اجتماعی» مدنظر است تنها بعد کنشی و عینی آن موردتوجه قرار می‌گیرد که دامنه‌اش از کنش با خود، دیگران و طبیعت گسترده می‌شود.
شاخص های ناهنجاری اجتماعی:
| بزه | دزدی کردن | بد زبانی | ضایع کردن افراد | دروغ گفتن | فریب دادن |
| پشت دیگران حرف زدن | تمسخر آیین و ارزش ها | قانون شکنی | طلاق عاطفی | آشغال ریختن | قضای حاجت در محیط عمومی |
| نمایش نمادهای ناهنجاری با دست و بدن | آسیب رساندن به اموال عمومی | آسیب رساندن به طبیعت | کلیشه های جنسیتی | کلیشه های قومی نژادی | تمسخر لهجه یا زبان |
| حسودی کردن | خیانت کردن | نقض عهد | قلدری | زورگیری | باج گیری |
| فرار از خانه | گروه های باند و خلافکاری | قاچاق | بی نظمی عمومی | خودکشی | قمار |
| تشویق و ترغیب به طلاق | شرط بندی | سکس | معاشقه | نگاه و سخنان اغواگرایانه | نگاه وسوسه آمیز |
| سیگار کشیدن | نوشیدن مشروبات الکلی | مصرف و خرید و فروش مواد مخدر | و.... | و.... | و.... |
-
الگوپذیری:
الگو پذیری به فرآيندي اطلاق می‌شود که در آن رفتار يك فرد يا گروه و يا موجوديت يك مدل يا پديده، به منزله محركي براي افكار، نگرش‌ها و يا رفتارهاي مشخص فرد يا نمونه ديگري كه آن را مشاهده نموده، به كار گرفته شود. يك الگو چيزي است كه ساخته مي‌شود تا براي ساختن نمونه‌هاي ديگر سرمشق قرار گيرد. الگوي رفتاري با تكرار مداوم يك ژست توسط اشخاص بسيار ساخته مي‌شود.
الگوهاي بيروني رفتار با مشخصات زير شناخته مي شوند:
- عملي كه قابل مشاهده و اندازه گيري است.
- به فراواني تكرار مي شود.
- ميان عده زيادي از اشخاص مشترك است.
- محتواي نوعي معناي اجتماعي است.
-
پیام مثبت:
پیام عبارت است از: محتوایی که از طریق رسانه به مخاطب منتقل می‌شود و می توان آن را در قالب مفاهیم منعکس کرد. گاهی در یک محصول رسانه ای پیام هایی به صورت پنهان و ناخودآگاه به مخاطب منتقل می شود که منتقد آثار هنری با تحلیل و نقد فرم اثر به آن دست پیدا می یابد. این دسته از پیام ها مقصود ما در ارزیابی نیست. بنابراین شاخص های مذکور در این معیار غالبا صریح و قابل فهم است و مخاطب با اندکی توجه آن را تصدیق می کند. در واقع خواننده متن باید بتواند بعد از خواندن توصیف پیام جواب این سوال که اثر در تلاش برای انتقال چه مفهومی است را دریافت کند.
-
توصیه:
قلب ارزیابی محصول رسانهای بخش توصیه است. توصیه در ارزیابی کدومو مشتمل بر دو بخش «آنچه لازم است والدین بدانند» و «با فرزندان خود صحبت کنید دربارۀ» است.
- در بخش آنچه لازم است والدین بدانند ارزیابان کلیتی از هر آنچه در بخش توصیف آمده است را برای مخاطبان شرح می دهند و علاوه برآن نکاتی را که در بخش توصیف نمی توان به آن اشاره کرد را اضافه می کنند. همچنین لازم است ارزیاب با توجه به خصوصیات سنی هر سن و براساس رده سنی اثر توصیه هایی را به مخاطب ارائه دهد. به همین دلیل این بخش نیاز به دقت و خلاقیت بالایی دارد. ارزیابان باید ادبیات رسمی استفاده شده در بخش توصیف را کنار بگذارند و با شخصی سازی و صمیمانه کردن ادبیات به تاثیرگذاری بیشتر کمک کنند.
- در بخش با فرزندان خود صحبت کنید ارزیاب به طرح سوالات مرتبط با محتوا می پردازد و به مخاطب کمک می کند تا گفت و گویی هدفمند و سالم را با فرزند خود آغاز کند.
گام های ارزیابی:
- تماشای محصول و ثبت نکات شاخص‌ها و داستان (معیارها/ سادگی و پیچیدگی داستان)
- تعیین عدد و نگارش معیارها ( ناهنجاری، خشونت و ترس، پیام و الگوپذیری)
- رده بندی سنی
- توصیه
1 دیدگاه