رژیم رسانه ای که شما را سلامت می کند!

در دنياي پُرشتاب فن‌آوري امروز، رسانه‌هاي جمعي، افراد را به صورت انفرادي به خود مشغول کرده و آنها را از تعامل با ديگران باز مي‌دارند. البته اين موضوع نافي منافع ابزارهاي تکنولوژيکي نيست؛ اما نوع بهره‌برداري غير‌فرهنگي از ابزارهاي فني موجب شده است که کارکرد آنها عمدتاً درجهت تقويت فردگرايي سوق پيدا کند.

رسانه‌هاي جمعي به عنوان يکي از عوامل جامعه‌پذيري، درکنار خانواده، محيط آموزشي و دوستان، نقش مهمي در رشد و تربيت جنبه‌هاي گوناگون زندگي کودک ايفا مي‌کنند. رسانه‌ها از نخستين سال‌هاي کودکي با انسان همراه مي‌شوند؛ آموزه‌ها و اطلاعات متنوعي از طريق رسانه‌ها؛ به‌ويژه تلويزيون، به کودکان و نوجوانان ارائه مي‌شود.

ما در اینجا چند نکته کلیدی در این باره می‌گوییم که خوب است همواره آن‌ها را در نظر داشته باشیم:

تنظیم رژیم رسانه‌ای!

ما به عنوان والدین می‌توانیم به ارتقای سواد رسانه‌ای فرزندانمان کمک کنیم، تا عادات رسانه‌ای‌شان به طرز صحیحی شکل یابد و در مورد اثرات بالقوه رسانه‌ها آگاهی بیشتری پیدا کنند. مجموعه اقداماتی که ما می‌توانیم انجام دهیم به شرح ذیل می باشد:

• مدیریت زمان:یکی از راه‌های این کار، تهیه جدول مصرف رسانه‌ای برای خانواده است. داشتن چنین جدولی می‌تواند به کنترل مصرف کمک کند؛ چون گام اول مدیریت مصرف، داشتن اطلاعاتی درباره میزان و نحوه مصرف رسانه‌ای است.
• کنترل مصرف: والدین از راه‌های زیر می‌توانند برای تنظیم رژیم مصرف رسانه‌ای قدرت مانور و کنترل بیشتری داشته باشند:
• ابزارهای کنترل والدینی: این ابزارها معمولاً در انواع آنتی ویروس‌ها و سیستم عامل ویندوز و مک تعبیه شده است و این امکان را برای والدین فراهم می‌کنند که بتوانند محدوده زمانی استفاده از رایانه، انتخاب نرم افزارها و برنامه های مجاز، تعیین رده بندی سنی استفاده از بازی های آنلاین و فعالیت های کسی که از آن سیستم به اینترنت متصل شده است را دریافت کنند.
• برنامک‌های موبایلی مخصوص نظارت والدین: این برنامه‌ها به والدین کمک می‌کند تا بتوانند زمان استفاده کودک از موبایل و تبلت، تماس های ورودی و خروجی، پیامک های ارسالی و دریافتی، لیست مخاطبان، موقعیت مکانی تلفن همراه، مجوز دسترسی به اینترنت و استفاده امن از تلفن همراه والدین را مدیریت کنند.
• استفاده از سیم‌کارت کودک
• استفاده از قابلیت کنترل والدین در کنسول‌های بازی‌هایی چون Play station و X box که به والدین کمک کنند تا بتوانند بازی های متناسب با سن فرزندشان تعیین و مدت زمان استفاده از آن را مدیریت کنند.
• تنظیم مرورگر برای استفاده ویژه کودک و نوجوان: این مرورگرها مانند کیدرکس و گوگل کیدز یا مرورگرهای ایرانی مثل پارسی‌جو و یوز به عنوان موتور home page مرورگر در موبایل و رایانه تنظیم می‌شوند.
• همراهی هنگام تماشا: بدین معنی است که ما و کودکانمان در کنار یکدیگر به تماشای تلویزیون بنشینیم. صرف اینکه ما در کنار فرزندانمان بنشینیم و آن‌ها را در دیدن برنامه‌ها و یا بازی در تبلت و موبایل همراهی کنیم، به شرط مناسب بودن برنامه‌ها، می‌تواند تأثیرات مثبتی داشته باشد.

مراقب رفتارها و عادات رسانه‌ای خودمان باشیم

تا اینجا شاید تمام اقدامات پیشنهادی را برای بهبود اوضاع فرزندانتان پنداشته‌اید؛ اما بایستی توجه داشت، درست مانند کودکان که از اهداف نادرست و سبک‌ زندگی غالبی که رسانه‌ها برایشان ایجاد می‌کنند، آگاه نیستند؛ ما بزرگ‌ترها هم از سبک زندگی غالبمان آگاه نیستیم و این همان چیزی است که حتی بیشتر از رسانه‌ها بر فرزندانمان اثر می‌گذارد. دقت به این موارد می‌تواند راهگشای بسیاری از موانع تربیتی ما خصوصاً در عصر رسانه باشد:

• کنترل زمان و میزان مصرف رسانه‌ای خودمان:وقتی ما به عنوان والدین ساعت‌ها از وقتمان را با رسانه‌های مختلف می‌گذرانیم، فیلم‌ می‌بینیم، در شبکه‌های اجتماعی می‌چرخیم، در جمع‌های خانوادگی در حال استفاده از گوشی همراه هستیم و... و متناسب و به اندازه از رسانه‌ها استفاده نمی‌کنیم، نامعقول است که از فرزندانمان توقع داشته باشیم، صرفاً ساعتی مشخص از روز، برنامه‌ای مشخص را ببینند و یا زمانی که با آن‌ها صحبت می‌کنیم کاملاً حواسشان از رسانه‌ها گرفته شده و با ما باشد و... .
• حساسیت درباره آنچه می‌بینیم: وقتی ما خودمان حساب نشده، برنامه‌هایی با هر محتوا و مضمونی را می‌بینیم، در بسیاری کانال‌ها در شبکه‌های اجتماعی عضو می‌شویم، با همه افرادی که در شبکه‌های اجتماعی به ما پیشنهاد دوستی می‌دهند، بدون شناخت این افراد، دوست می‌شویم و...، نمی‎توانیم از فرزندانمان انتظار داشته باشیم برنامه مناسب خودشان را انتخاب کنند و... .
• تفکر انتقادی درباره محتوای رسانه‌ها:اگر ما والدی باشیم که به دید انتقادی به پیام‌های رسانه‌ای بنگریم، یعنی در برابر آنچه رسانه‌ها به ما می‌گویند سؤال داشته باشیم، نظرات گوناگون دیگر را در نظر بگیریم، مخالفت خودمان را با بخش‌هایی از پیام‌ها نشان دهیم و...، فرزندانمان به‌درستی این طرز رفتار را از ما خواهند آموخت؛ اما اگر محتوای رسانه‌ها را دربست بپذیریم و رفتارهایی که رسانه‌ها به ما می‌گویند، تقلید کنیم، نمی‌توانیم از فرزندانمان انتظار داشته باشیم که برخلاف ما هوشمندانه با رسانه‌ها مواجه شوند.
• رعایت حریم خصوصی خانواده:ما نباید عکس‌ها، فیلم‌ها و کارهای خصوصی فرزندانمان را هر چقدر بامزه و جالب باشد، در رسانه‌های مختلف منتشر کنیم. باید به این فکر کنند که حضور فرزندانشان در شبکه‌های اجتماعی شاید تأثیر مستقیم بر زندگی آتی او داشته باشد.
• تشویق نکردن فرزندان برای استفاده از رسانه‌ها: ما والدین، بنیان‌گذار بسیاری عادات در فرزندانمان هستیم. بسیاری از ما در عنفوان کودکی برایشان برنامه تلویزیونی موزیکال پخش می‌کنیم تا غذا بخورد، برای جلوگیری از نق زدن او، گوشی موبایل در اختیارش قرار می‌دهیم، برایش انیمیشن می‎گذاریم تا کارهایمان را انجام دهیم، اما وقتی به این رسانه‌ها علاقه‌مند شد و اعتیاد پیدا کرد، او را از مصرف رسانه‌ها منع می‌کنیم و یا وقتی به سن مدرسه رسید، دائماً با آن‌ها چالش داریم که میزان مصرفشان را کم کنند.

بیایید در این فضای رسانه‌ای شده ما خود آغازگر رابطه فرزندانمان با رسانه‌های بصری و تشویق‌کننده آنان نباشیم.