• امروز : 1 آذر 1403
logo

آخرین مطالب

مطالب ویژه

آتش به خرمن

شایعات پدیده‌‌هایی اجتماعی و مرموزند. گفته یا نوشته‌هایی هستند بی پایه و اساس، بی دلیل و مدرک و ترکیبی از چیزهایی که هم حقیقت دارند و هم ندارند، این روایات به سرعت و به صورت سینه به سینه بین مردم (یا یک جامعه‌ی معین) پخش می‌شوند. شایعه کلمه‌ای است ساده اما با کارکردی بسیار قوی. این پدیده‌ی اجتماعی زندگی خیلی از انسان ها را دستخوش دگرگونی‌های بسیاری ساخته است.

فرایند انتشار شایعه

  1. تولید یا شایعه سازی؛ همیشه هر شایعه یا خبر ساختگی از یک منبع و سرچشمه اصلی ساخته و پرداخته و تولید می شود.
  2. ایجاد حساسیت در افراد مختلف؛ به محض رها شدن یک شایعه به تدریج افراد با توجه به ویژگی های شخصیتی و خصیصه های شناختی و تجارب حیاتی خود در مقابل شایعه حساسیت نشان داده و بعضاً با علاقه، کنجکاوی و جست و جوگری آمادگی روانی لازم را برای دریافت و انتقال بخشی یا تمامی شایعه و خبر ساختگی پیدا می کنند.
  3. ارزیابی؛ معمولاً زمانی که افراد مختلف برای نخستین بار با شایعه مواجه می شوند با توجه به ویژگی های شخصیتی و اعتبار فردی و اجتماعی راوی و ناقل شایعه به طور محسوس و نامحسوس با ملاک ها و معیارهایی که به آن معتقد هستند خبر دریافتی را مورد ارزیابی قرار می دهند.
  4. اشاعه؛ طبیعی ترین روش یک خبر ساختگی و شایعه، تکرار آن است. هر قدر شایعه ای را خواسته و ناخواسته و با هر نیت و انگیزه ای ولو همراه با موضع ناباوری خود، تکرار کنیم، اشاعه بیشتر پیدا می کند.

انواع شایعه

پژوهشگران برای تقسیم بندی شایعه تلاش های فراوانی کرده‌اند، اما از آنجا که روابط اجتماعی به هم پیوسته و انگیزه‌های درونی انسان ها متفاوت است. نمی‌توان تقسیمی فراگیر به دست داد که در همه جا ماخذ و قابل انطباق باشد. از انواع شایعه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

شایعه‌های خزنده: شایعه‌هایی که به آرامی منتشر می‌شود و مردم آن را به طور پنهانی و پچ‌پچ کنان و در گوشی به یکدیگر منتقل می‌کنند، نهایتا در همه جا پخش می‌گردد.  ‌

شایعه‌های تند و سریع: شایعه‌هایی است که چون آتش به خرمن می‌افتد. این نوع شایعه‌ها در زمانی کوتاه، گروه وسیعی را تحت پوشش می‌دهد. آنچه درباره حوادث و فجایع، پیروزی های درخشان یا شکست‌ها در زمان ‌جنگ انتشار می‌یابد از این نمونه است. از آنجا که اینگونه شایعه‌ها بار هیجانی و عاطفی فراوان دارد و هیجان هایی چون وحشت، خشم و خوشحالی ناگهانی ایجاد می‌کند، موجب بازتاب فوری می‌گردد. ‌

شایعه‌های شناور: اینگونه شایعه‌ها هر گاه شرایط را مساعد بیابد قوت می‌گیرد و در غیر این‌صورت مخفی می‌ماند تا موقعیت فراهم شود.

شایعه‌های شیطانی: برخی از شایعه‌ها در زمان اضطراب مردم منتشر می‌شود. یعنی زمانی که همگی از یک چیز ترسیده‌اند و به همین سبب آماده پذیرش شایعه‌هایی در مورد موضوع ترس خود هستند شایعه‌هایی که بر ترس مبتنی است، « شایعه شیطانی» خوانده می‌شود. ‌

شایعه‌های وحشت: شایعه‌های دیگری وجود دارد که موجب بروز وحشت می‌شود که به آن شایعات وحشت می‌گویند. مثلا همزمان با پخش گزارش های مربوط به شکست یا نزدیک شدن سربازان دشمن، شایعه‌هایی از این قبیل مطرح می‌شود. خطر این نوع شایعه‌ها آن است که هر کس شایعه را باور کند، معمولا رفتارهایی ناگهانی و خشونت‌آمیز و توام با فرار انجام می‌دهد .

بدین ترتیب، او خود به یک شایعه ساز تبدیل می‌شود و شایعه صورت واقعیت به خود می‌گیرد، چون مردمی هم که او را می‌بینند به فکر فرار و رفتن می‌افتند.

راه مقابله با شایعه

  1. پیشگیری: قبل از شیوع هر شایعه ای باید خطرات و پیامدهای شایعه را برای مردم تشریح کرد. شایعه وبای خطرناکی است که به شدت و سرعت از یکی به دیگری منتقل می شود. و افراد، گروه ها، جوامع و حتی کشورهای مختلف را تحت تاثیر شگرف خود قرار می دهد. روزنامه ها نیز از درج اخبار بدون منبع و به نقل از «محافل خبری» یا «افراد مطلع » باید خودداری نمایند تا جامعه از خطر شایعه مصون ماند.
  2. درمان: چنانچه شایعه ای فراگیر شد، باید اقدامات ذیل به عمل آید:
  • شناسایی منابع و افراد شایعه ساز.
  • بی اعتبار کردن منبع و کشف هویت آنان برای مردم.
  • دادن اطلاعات صحیح به مردمی که تحت تاثیر شایعه قرار گرفته اند (جامعه هدف).
  • نادیده انگاشتن شایعات ضعیف و پاسخ غیر مستقیم به آن. مثلا نشان دادن تصویر زنده فردی که شایعه قتل وی منتشر شده است.
  • پاسخ شایعه با شایعه (که در جنگ های روانی علیه دشمن به کار بسته می شود).

در کشورهایی که سواد و دانش رسانه ای در جامعه پایین است، شایعه تاثیر گذاری بیشتری دارد چراکه متاسفانه شایعه افراد کم سواد و ناآگاه را بیشتر تحت تاثیر قرار می دهد و به واکنش وا می دارد. خصوصیت دیگری که شایعه دارد این است که هر کجا که مردم جامعه مشکلی دارند یا بحرانی در زمینه خاصی در جامعه ایجاد می شود، شایعه هم در مورد همین بحران ها و مشکلات ساخته می شود. به همین دلیل مردم را به واکنش وا می دارد و می تواند آثار مخربی داشته باشد

سپهر پهناور دنیای مجازی

مطالب مرتبط

1 دیدگاه

دیدگاهتان را بنویسید

افزودن دیدگاه

سرویس کدومو به عنوان دستیار چندرسانه‌ای خانواده و سامانه‌ی هدایت مصرف خانواده اعلام می‌کند که کلیه‌ی تصاویر استفاده‌شده در این نرم‌افزار به‌صورت رایگان و بدون مالکیت شخص یا نهادی است و همچنین محتواهای متنی، پادکست‌های صوتی و یا ویدیوهای تولید و ثبت‌شده در بخش‌های مختلف این نرم افزار متعلق به سرویس تولید محتوای کدومو بوده و حق انحصاری پدیدآورنده‌ی اثر برای بهره‌برداری مادی و معنوی برای این مجموعه محفوظ است.

درباره کدومو

شما والدین عزیز تنها نیستید. هم می‌توانید با تیمی از کارشناسان زبده و با تجربه همراه شوید و هم از تجارب دیگر والدین نسبت به محصولات رسانه‌ای استفاده کنید.

با هم می‌توانیم دنیای رسانه‌ای امن برای فرزندانمان بسازیم. فقط کافیست با ما همراه شوید تا در این مسیر دستیار شما باشیم!