دوست داری با من بازی کنی؟

فضای مجازی علاوه بر تسهیل برقراری ارتباط و دسترسی به اطلاعات و همچنین فرصت های جدیدی که برای زندگی بشر با خود به ارمغان آورده است، بشر امروزی را دستخوش چالش ها و نگرانی هایی نیز نموده است. امکان تعامل آسان با این فضا و در دسترس بودن تجهیزات آن برای کودکان و نوجوانان، عملا این فضا را وارد زندگی روزمره کودکان و نوجوانان نموده است. آسیب پذیری بیشتر این گروه سنی، نگرانی هایی را برای والدین و نهادهای مربوطه ایجاد نموده است. نهادهایی که می توانند در تامین سلامت فضای مجازی برای کودکان و نوجوانان نقش داشته باشند، عبارتند از خانواده، آموزش و پرورش، صدا و سیما، اپراتوهای تلفن همراه و موسسات دولتی مربوطه مانند مراکز سیاست گذاری فعالیت های شهروندان در فضای مجازی.

افزایش استفاده از اینترنت و به ویژه شبکه های اجتماعی موبایلی این روزها به رغم استفاده های مفیدی که دارد، در کنار اشتغال به کار طولانی والدین و تغییر نگرش والدین به تربیت فرزندان، موجبات دوری اعضای خانواده از یکدیگر را فراهم ساخته است به گونه ای که به رغم نزدیکی فیزیکی و در زیر یک سقف بودن در داخل خانواده، گاه فاصله عاطفی و معنوی زیادی را از یکدیگر تجربه می کنند و افراد خانواده کمترین مراودات و گفتگوی همدلانه را با هم دارند. این موضوع آسیب هایی را نیز در خانواده ها به وجود آورده که در کنار سایر عوامل مخرب در روابط خانوادگی، موجبات سست شدن بنیاد خانواده ها و طلاق عاطفی زوجین و کمرنگ شدن صمیمیت میان اعضای خانواده و همچنین گسترش شکاف نسلی را فراهم کرده است تلاش برای به حداقل رساندن تهدیدهای شبکه های مجازی در کاهش سلامت و پایداری نهاد خانواده، ضرورتی انکارناپذیر است. و این مهم میسر نخواهد شد مگر از طریق توسعه روابط پایدار و صمیمیت و همدلی میان اعضای خانواده در بستر گفتگوهای صمیمی میان اعضای خانواده.

به طور کلی، شناخت و آگاهی در برخورد با هر گونه پدیده و فرایندی، حرف اول را در تشخیص خوبی یا بدی می‌زند. آشنایی با دنیای کامپیوتر و به خصوص اینترنت زمینه تغییر و تحول را در زندگی بشر به وجود آورده است. هر چه این شناخت بیشتر باشد، نوع و نحوه استفاده از این فناوری نیز بهتر و مطلوب‌تر خواهد بود. خانواده در نوع استفاده از اینترنت در جهت کم کردن آسیب‌ها و بالا بردن سطح آگاهی و دانش و بهره‌وری از این فناوری برای ارتقای سطح اقتصادی و اجتماعی خود، نیازمند شناخت بهتر اینترنت و فضای مجازی است تا بتواند آسیب‌های ناشی از آن را تا حد امکان در خود و در بین اعضا کاهش دهد. در ارتباط با این موضوع راهکارها و پیشنهادات زیر ارائه می‌شود: -  فراهم کردن زمینه‌ها و وقت کافی برای در کنار هم بودن اعضای خانواده به طرق مختلف؛ -  ایجاد فضای عاطفی و ا‌حساسی در جامعه برای جلوگیری از کمرنگ شدن وابستگی‌ها و علایق بین اعضای خانواده؛ - کاهش مطالب و متون غیر اخلاقی و غیر فرهنگی از طریق فیلتر کردن آنها، برای جلوگیری از بین رفتن حجاب بین افراد خانواده؛ - توسعه فضا و زمینه‌ها برای مسئولیت‌پذیری اعضای خانواده نسبت به یکدیگر و نسبت به سایر افراد جامعه؛ - به وجود آوردن فضای اینترنتی جذاب و کنترل شده مطابق با فرهنگ و ساخت اجتماعی کشور؛ - ایجاد زمینه‌هایی در فضای اینترنتی برای حضور مشارکتی اعضای خانواده در آن و استفاده و بهره‌وری از امکانات و سرگرمی‌های مشترک.

سرگرمی‌های موجود در محیط اینترنت و افزایش مدت زمان استفاده از اینترنت ملازم با انزواگرایی کاربر است. او برای اینکه بتواند مدت بیشتری برای گشت ‌و‌گذار در فضای مجازی صرف کند، باید سایر روابط خود را در زندگی روزمره به حداقل ممکن کاهش دهد. اینترنت با داشتن شرایط دل‌انگیز و کاذب مجازی، به خصوص برای جوانان، می‌تواند باعث گسیختگی تمام ابعاد زندگی آنها شده و آنها را از خانواده دور کرده و به عمق انزواطلبی و تنهایی بکشاند.

نیاز به ارتباط، گفتگو، تعامل و تبادل اطلاعات یکی از نیازهای اساسی نوع بشر است.

گفت وگو مهم ترین مهارت در تحکیم بنیان و ایجاد فضای گرم درخانواده ­ها و فرصتی است تا افراد علایق، صمیمیت و کدورت­ های خود را ابراز و فاصله بین یکدیگر را کاهش دهند. خانواده­ای مستحکم است که اعضای آن گفت و گو با هم را دوست داشته باشند و از همنشینی با هم لذت ببرند. در چنین خانواده ­هایی اعضا کمترین تنش را در فضای خانه با هم داشته و در نهایت فرزندان موفقی تربیت می­ کنند.

اما در سایه تحولات اجتماعی در جامعه در حال گذار ما به دلایل متعدد از جمله اشتغال والدین به امور خارج از منزل،‌ حضور کمتر افراد خانواده در کنار یکدیگر،‌ و این که وقت کمتری می­ توانند برای تعامل رو در رو با یکدیگر بگذارند، مسیرهای جبران این نیاز به سمت مجازی شدن پیش می­رود. سیستم‌های جدید ارتباطی (شبکه‌های مجازی) آسانتر، ارزان‌تر و در دسترس‌تر است و به همین دلیل، استفاده از این فناوری‌های نوین برای کاربران جذاب‌تر است و کمبود ارتباطات میان فردی در جامعه به راحتی از طریق این سیستم جبران می‌شود.