نقش رسانه در بلوغ زودرس در کودکان

بلوغ تجربه مرحله‌ای از زندگی است که توام با تغییر و تحولات جسمی، عاطفی، روانی، اجتماعی، جنسی و... است. در این دوران نوجوان گذر از دوران کودکی به بزرگسالی را تجربه می کند. شروع بلوغ با تغییرات بدنی که تحت کنترل محور هیپوتالاموس - هیپوفیز - گناد است که فعالیت شان از زمان شروع بلوغ افزایش میاد، آغاز می شود. در این مطلب در مورد نقش رسانه در بلوغ زودرس گفتگو خواهیم کردم.

حدود سن بلوغ طبیعی در کوکان و نوجوانان مشخص است  به این صورت که دختران معمولاً بین 8 تا 13 سالگی و پسران بین 9 تا 14 سالگی علائم بلوغ را نشان می‌دهند.  وقتی بچه‌ها بلوغ را در این بازه زمانی تجربه می‌کنند، ذهن و بدن آنها فرصت مناسبی برای رشد و تکامل سالم دارد. اما زمانی که بدن قبل از آماده شدن به سمت بلوغ سوق داده می‌شود، بلوغ زودرس رخ می‌دهد. بلوغ زودرس یعنی بروز صفات جنسی ثانویه که زودتر از زمان مورد انتظار اتفاق بیافتد. پدیداری صفات ثانویه در دختران قبل از 8 سالگی و در پسران قبل از 9 سالگی بلوغ زودرس است که با پیدایش علائم بلوغ از نظر فیزیکی و هورمونی اتفاق می افتد و می تواند تأثیر منفی بر سلامت روانی و بلوغ عاطفی کودک داشته باشد.

عوامل اثرگذار در بلوغ زودرس

بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد عواملی از جمله ژنتیک، چاقی، آسیب‌های ساختاری مربوط به مغز و آسیب‌های سیستم عصبی مرکزی، مشکلات مربوط به تخمدان و تیروئید مانند تومور، عوامل محیطی و شیمیایی، فرهنگی، استفاده از اینترنت و رسانه‌های اجتماعی می تواند باعث بلوغ زودرس شده و پیامدهایی را ایجاد کند.

نقش محوری رسانه در بلوغ زودرس

رسانه‌ نقش محوری و کلیدی را در شکل گیری بلوغ زودرس ایفا می‌کند، تحقیقات نشان داده می‌دهد خانواده‌هایی که فرزندان آنها دسترسی بدون مرز به اطلاعات شبکه‌های مجازی، تلویزیون و ماهواره و... را دارند و بیشترین وقت خود را بدون استفاده صحیح در این فضاها می گذرانند دچار بلوغ زودرس می‌شوند.

پژوهش‌ها نشان می‌دهند زمانی که کودک و نوجوان در فضای مجازی با انبوهی از تصاویر و فیلم‌هایی که مناسب سن او نیست روبه رو شده و به آنها نگاه می‌کند در سیستم مغزی و بدنی کودک، تحریک و ترشح غدد و هورمون های جنسی نمود پیدا می کند. با اینکه کودک هنوز به بلوغ نرسیده است ولی با نگاه کردن به اینگونه تصاویر و فیلم‌های نامناسب، تصاویری در ذهن او شکل می‌گیرد که  فکر کردن هرباره در مورد آن موجب فعالیت بیشتر و سریع غدد جنسی می شود. این تحریک و ترشح سریع غدد جنسی رسش زودهنگام غدد جنسی را به همراه دارد که به دنبال آن افکار، نواحی مغزی و رفتار وی نیز تحریک می‌شود و همین موضوع موجب بلوغ زودرس می شود.

در گذشته کودکان مشتاق بازی‌هایی بودند که توام با تحرک و فعالیت بود و به نوعی ورزش محسوب می شد. اما امروزه بازی‌های کامپیوتری، جستجو در اینترنت، فضای مجازی و .....که فاقد تحرک و ورزش مورد نیاز برای رشد کودکان هست، جای خود را در خانه‌ها بازکرده اند. همین عامل کاهش تحرک به ویژه در دختران منجر به افزایش وزن بدن و چربی می‌شود. با افزایش چربی در بدن، سلول های چربی پروتئینی را آزاد می‌کنند که به مغز علامت می‌دهد ذخیره‌ی انرژی لازم برای بلوغ در بدن وجود دارد از این رو این امر موجب بلوغ زودرس در کودکان می‌شود.

خطرات بلوغ زودرس در کودکان

بلوغ زودرس در کودکان  عوارض جسمی، عاطفی و اجتماعی فراوانی برجای میگذارد. مطالعه‌ای در سال‌های اخیر نشان می‌دهد که دختران در هنگام شروع بلوغ زودرس در معرض خطر بیشتری برای بیماری‌های روانی و رفتارهای پرخطر قرار دارند. برخی از نوجوانان هستند که از نظر جسمی سریع‌تر به بلوغ می‌رسند، اما از نظر عاطفی در سن فعلی خود هستند. در واقع بلوغ زودس بار سنگینی را بر عهده آن‌ها می‌گذارد که باعث اضطراب، افسردگی و ناهمخوانی رفتارهای فردی آنها می‌شود‌. شروع بلوغ قبل از همسالانشان می‌تواند به اعتماد به نفس و عزت نفس کودکان آسیب برساند. به دلیل نرخ عزت نفس پایین و تصویر بدن ضعیف‌تر، بلوغ زودرس در کودکان به خصوص در دختران با دستاوردهای آکادمیک ضعیف‌تر همراه است.

هنگامی که کودک زودتر از زمان طبیعی به بلوغ برسد؛ بلوغ جسمانی در غیاب بلوغ شناختی رخ میدهد. به این گونه که از لحاظ جسمانی تغییرات مربوط به بلوغ مشاهده می شود اما هنوز از لحاظ شناختی و ذهنی به بلوغ متناسب نرسیده است. این موضوع می تواند پیامدهای نامطلوبی برای کودک به همراه داشته باشد به طور مثال چون جسم کودک به جسم یک بزرگسال نزدیک شده ولی او از نظر شناختی و ذهنی هنوز قدرت تشخیص همانند فردی که به بلوغ عقلی رسیده را دارا نیست به راحتی توسط دیگران فریب می‌خورد و در فضاهای مجازی مورد سوء استفاده قرار می‌گیرد.

کنترل نقش رسانه در بلوغ زودرس

بعضی از والدین معتقدند برای اینکه فرزندشان دچار بلوغ زودرس نشوند پاک کردن صورت مسئله یعنی محرومیت فرزند برای استفاده از هرگونه رسانه و فصاهای مجازی بهترین راه حل موجود است. ولی باید توجه داشت که همین عامل می‌تواند سبب پنهان کاری کودکان شود و پیامدهای وخیم تری به همراه داشته باشد. این نکته را باید در نظر داشت که زندگی امروزه بشر با رسانه‌ها پیوند خورده است، پس حذف آن از زندگی کار چندان درست و امکان پذیری نیست. موضوع حائز اهمیت نحوه مدیریت و نظارت والدین و دادن اطلاعات درست و کاربردی به کودکان در مورد استفاده ایمن از رسانه هاست.

شما می‌توانید با ایجاد روابط صمیمی با فرزندان، ضمن مدیریت محتوای دریافتی فرزندان و استفاده از کنترل‌های والدین در مورد شیوه و مدت زمان استفاده از هریک از رسانه‌ها با هم توافق کنید. ارائه دلیل و توضیح برای اعمال محدودیت‌ها به رشد تفکر منطقی کودک نیز کمک می‌کند. این اقدامات می‌تواند آسیب‌های ناشی از رسانه‌ها برای کودک به شدت کاهش دهد. همچنین شرکت در دوره‌های آموزشی در حوزه ارتباط با کودک، تربیت و سواد رسانه‌ای می‌تواند به والدین برای مدیریت مصرف رسانه‌ای فرزندان و همچنین هدایت‌ آنها در دوران نوجوانی کمک کند.

منابع و پیشنهاد کدومو

برخی منابع این مطالب عبارتند از :

مقاله بررسی تاثیر شبکه های اجتماعی بر بلوغ زودرس کودکان

مقاله عوامل پیدایش بلوغ زودرس در کودکان وتعیین راهکارهای پیشگیری از بلوغ زودرس

همچنین کدومو خواندن مقاله بهترین سن تهیه موبایل برای فرزندان را به شما توصیه می‌کند.