نقد و بررسی کتاب آخرین مسابقه

کتاب آخرین مسابقه نوشته عطیه سادات صالحیان روایتی در بستر تاریخ است. زبان روایت ساده و بدون ابهام است بنابراین نوجوانان بالای 11 سال می‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند. تلما نوجوانی است که از کنیز بودن خود ناراضی است و می‌خواهد روزی آزاد شود. جسارت و استعدادهای او در چهارچوب کنونی نمی‌گنجد و خود را محسور می‌بیند. او در اثر تجربیات جدید به معنای جدیدی از آزادی و اسرات می‌رسد البته نوع پرداخت نویسنده به گونه‌ای است که این مسئله در سطح باقی می‌ماند و مخاطب نمی‌تواند به زوایای جدیدتری برسد.

خدمتکاران هارون الرشید و یاران امام رضا هر دوی آن‌ها را مولای من خطاب می‌کنند اما تلما متوجه می‌شود که میان آنان تفاوت زیادی وجود دارد. با خود بی‌اندیشید و با یکدیگر گفت و گو کنید: چه تفاوتی میان یاران این دو نفر وجود دارد؟ هر کدام از آن‌ها چه ویژگی‌هایی دارند؟ چرا یاران امام رضا او را مولای من خطاب می‌کنند اما به نظر نمی‌رسد که اسیر باشند؟ انسان برای چه به آزادی احتیاج دارد؟ هارون الرشید شخصیت منفی و امام رضا شخصیت مثبت داستان است اما پرداخت به این دو شخصیت در حد مخاطب نوجوان نیست. نوجوان در این سنین نیاز به جزئیات بیشتری دارد تا بتواند خود تصمیم گرفته و طرف خود را مشخص کند.

دیالوگ‌های سطحی و روایت‌های کلی از این دو شخصیت اگرچه کاملا سیاهی یا سفیدی شخصیت‌ها را مشخص می‌کند اما به نوجوان برای به کار گرفتن تفکر انتقادی کمکی نمی‌کند به همین دلیل پس از خواندن کتاب به مطالعه درباره این دو شخصیت ادامه دهید و یا حتی اوضاع اجتماعی این زمان را بررسی کنید. یکی از مواردی که در ابتدای داستان مطرح می‌شود ناراضی بودن تلما در مورد ظاهر خود است. او از اینکه پوست تیره‌ای دارد و مانند فاخته زیبا نیست، بیزار است و حسرت می‌خورد. وجود این نکته در کتاب به عنوان یک موضوع مثبت قلمداد می‌شود زیرا یکی از مشکلات اساسی نوجوانان به خصوص دختران در این سن نارضایتی از چهره و مقایسه خود با دیگران است. می‌توانید در مورد این حس تلما با یکدیگر گفت و گو کنید و تجربه‌های خود را با هم در میان بگذارید.

داستان آخرین مسابقه در زمان حکومت هارون الرشید روایت می‌شود. تلما دختری نوجوان است که همراه پدر و مادرش به تاجری به نام عمران خدمت می‌کنند. عمران در یکی از سفرهای خود به بغداد خانواده خود را همراه خود می‌برد و تلما نیز رهسپار این شهر می‌شود. او پس از اینکه در شکار فاخته، دختر عمران، را از یک مار سمی نجات می‌دهد از او پادشا می‌گیرد. پاداش تلما ورود به قصر هارون الرشید به همراه عمران است. تلما پس از ورود به قصر شروع به گشت و گذار کرد. در یکی از اتاق‌های قصر باز بود و او متوجه پسری بیمار شد. تلما به اشتباه وارد اتاق می‌شود و می‌فهمد که طبیان از تیمار پسرک ناامید شدند. او دارویی را که از مسلم یاد گرفته بود را به پدر و مادر پسر پیشنهاد می‌کند. خدمتکار ارشد قصر به خیال اینکه تلما جاسوس است و قصد سو قصد به پسرعموی حاکم را دارد او را بازداشت می کند. پس از مدتی پدر پسر از هارون می خواهد مانع مجازات تلما شود زیرا پسرش بعد از خوردن داروی پیشنهادی تلما بهبود یافته و به همین دلیل تلما تبرئه اما مجبور می‌شود در قصر و زیر دست یوحنا پزشک دربار کار کند. تلما که دلتنگ پدر و مادر خود است نقشه فرار می‌کشد اما هر بار شکست می‌خورد. در یک مسابقه تیراندازی هارون رو به جمع می‌پرسد چه کسی با برنده مسابقه خواهد داد تا من هر چه می‌خواهد به او بدهم. تلما دواطلب می‌شود تا در ازای برنده شدن آزادی خود را تضمین کند. اما پس از پیروزی تلما هارون به او ماموریتی خطرناک می‌دهد مامورتی که اگر در آن موفق نشود نه تنها آزاد نمی‌شود بلکه پدر و مادرش هم جان خود را از دست می‌دهند. او باید به مدینه رفته و امام رضا (ع) را با زهر بکشد!

 

نام نویسنده: عطیه سادات صالحیان نام ناشر: مهرک سال انتشار: 1403 موضوع: تاریخ اسلام/ ظلم‌ستیزی/ مقاومت/ زندگی ائمه تعداد صفحات: 203

رده سنی شناسنامه: 13+

شخصیت‌ها تلما: دختری سیاه چرده و نوجوان که به عنوان کنیز در خانه فردی به نام عمران به همراه پدر و مادرش زندگی می کند. او دختری جسور است که آرزو دارد روزی آزاد شود. مسافرت عمران به بغداد باعث تغییر مسیر زندگی او می شود. هارون الرشید: خلیفه عباسی که امام موسی کاظم را سالها زندانی کرد و سپس به شهادت رساند. او در این کتاب از قدرت گرفتن امام رضا در میان علویان هراسان است. مسلم: یکی از پیرترین خدمتکاران عمران که در داروسازی و طبابت تبحر دارد. او علوی است و بسیار به امام موسی کاظم و سپس فرزندشان ارادت دارد. یوحنا: پزشم دربار هارون الرشید که تلما مدتی نزد او کار می کرد. او فردی مسیحی است ولی از هارون الرشید دل خوشی ندارد.