نقد و بررسی فیلم قهرمان (A Hero)

داستان فیلم، درباره‌ی یک زندانی است که با انجام یک کار درست توسط اطرافیان و سپس رسانه‌ها و فضای مجازی به یک قهرمان تبدیل می‌شود، اما از نیمه‌های فیلم توسط همان‌ها و همچنین سادگی و خطای خود به مردی بدنام و دغل‌پیشه بدل می‌گردد. بنابراین، باید گفت که او (رحیم) شخصیتی صددرصد سفید نیست و در برهه‌هایی از زندگی‌اش اشتباهاتی مرتکب شده است که حالا گریبان‌گیرش شده‌اند. سکوت رحیم در تمام صحنه‌هایی که قهرمانی او رو به افول است نشان می‌دهد که او تا چه میزان از «حسن نیتی» که از خود نشان داده آسیب دیده است، اما اینکه او از انجام کارش دچار «سرخوردگی» شده باشد به قضاوت مخاطب بستگی دارد.

ممکن است این فیلم یک پیام منفی به مخاطب منتقل کند؛ آن هم اینکه «انجام کار درست و اخلاقی در این روزگار می‌تواند موجب دردسر و پشیمانی فرد بشود» اما مخاطب باید این موضوع را در نظر بگیرد که وجدان راحت و آرامش روان انسان، ارزش این را دارد که او با انجام کار درست، عیار خویش را به خود و خانواده‌اش نشان دهد. همانطور که در این فیلم هم پیداست، اگرچه رحیم قهرمان این روزگار نشد و اشتباهاتش نیز در وقوع این امر بی‌تأثیر نبوده‌اند، اما درنهایت درستی عمل و نیت خالصش به خود و خانواده‌‌‌اش ثابت شد و این موضوع می‌تواند از بُعد معنوی بهای زیادی برای آنها داشته باشد. اگر شما با فرزند نوجوان خود به تماشای این اثر پرداخته‌اید می‌توانید از همین دریچه با او صحبت کنید تا در ذهن او انجام کار درست برابر با سرخوردگی و پشیمانی قلمداد نشود.

نادیده‌گرفتن حضور سیاوش در صحنه‌هایی که قهرمانی پدرش زیر سؤال می‌رود، می‌تواند برای والدین این موضوع را یادآوری کند که در میان مشکلات و بگومگوهای خود، روحیه و سلامت روان کودکان را همیشه در نظر داشته باشند. کودکان را یا نباید در این امور وارد کرد و یا اگر ناخواسته وارد شدند باید با ظرافت‌های خاصی به نگاه‌ها و سؤالات آنان پاسخ داد.

خلاصه:

در این فیلم شخصیت اصلی بر اساس حسن نیتی که از خود نشان می‌دهد آسیب می‌بیند. این موضوع نباید برای نوجوانان ایجاد سرخوردگی و ناامیدی کند.

از نوجوان خود بخواهید که اشتباهات رحیم را ارزیابی کند. شما با این کار می‌توانید متوجه شوید که فرزندتان نسبت به کدام یک از کارهای رحیم منتقد است؛ نسبت به حسن نیت او یا نسبت به اشتباهاتش.

از او بخواهید که خودش را به جای رحیم بگذارد و بگوید که در موقعیت رحیم چه عملی از خود نشان می‌داد؟

آیا انجام کار درست همیشه باید برای انسان منفعتی داشته باشد؟

با توجه به مسائل و ابتلائات این روزگار، هنوز هم هستند کسانی که می‌توانند بدون آنکه ضرری متوجه آنها شود کارهای درستی انجام دهند؛ از انجمن‌ها و خیریه‌ها گرفته تا افراد معمولی. آیا اگر برای تو هم چنین موقعیتی پیش بیاید دوست داری که کار درست را انجام دهی یا از انجام آن می‌ترسی؟ چرا؟

خلاصه:

اگر تو در موقعیت رحیم بودی چه کارهایی را انجام نمی‌دادی؟

داستان در شهر شیراز روایت می‌شود. «رحیم» مرد هنرمندی است که به دلیل بدهکاری بالا به «بهرام» شوهرخواهر همسر سابقش به زندان افتاده است. قصه‌ی بدهکاری رحیم نیز از این قرار است که او برای راه‌اندازی یک کسب‌وکار، وام می‌گیرد تا با یکی از دوستانش شریک ‌شود. اما شریک رحیم، تمام سرمایه را برمی‌دارد و فرار می‌کند. رحیم نیز برای پرداخت وام خود به ضمانت بهرام، پول نزول می‌گیرد. او نمی‌تواند پول نزول را برگرداند، برای همین بهرام جهیزیه‌ی دخترش را می‌فروشد تا نزول رحیم را برگرداند. حالا رحیم به بهرام بدهکار است و بهرام نیز برای عدم پرداخت بدهی، چندین سال است که او را به زندان انداخته است.

 ماجرا از جایی آغاز می‌شود که «فرخنده» کیفی زنانه حاوی 17سکه‌ی طلا پیدا می‌کند. او که منشی کلینیک گفتاردرمانی پسر رحیم است و قرار است که با رحیم ازدواج کند، رحیم را از این موضوع مطلع می‌کند. رحیم با مرخصی دو روزه‌ای از زندان بیرون می‌آید و برای فروش سکه‌ها با فرخنده راهی صرافی می‌شود. اما پول فروش سکه‌ها از بدهی رحیم کمتر است. رحیم که دلش راضی به انجام این کار نیست، آگهی‌ یافتن کیف را پخش می‌کند. صاحب کیف پیدا می‌شود و ملیحه (خواهر رحیم) کیف و سکه‌ها را به او پس می‌دهد. این اقدام رحیم به مذاق رئیس زندان خوش می‌آید و عمل رحیم را رسانه‌ای می‌کند. خیریه نیز برای آنکه بتواند مشکل رحیم را حل کند برای او یک مجلس گلریزان برگزار کرده و کمی از بدهی رحیم را از خیرین جمع‌آوری می‌کند. اما بهرام همچنان ناراضی‌ست، چراکه این اقدام رحیم را ریاکارانه تلقی می‌کند. خیریه برای آنکه به رحیم کمکی کرده باشد، او را برای کار به مرکزی معرفی می‌کند تا از این طریق بتواند مابقی بدهی‌اش را تأمین کند.

از طرف دیگر، در فضای مجازی نیز اخباری علیه رحیم به راه افتاده است. بنابراین مسئول آن مرکز برای مطمئن‌شدن، از رحیم می‌خواهد که صاحب سکه‌ها را نزد او بیاورد. رحیم و خانواده‌اش صاحب سکه‌ها را پیدا نمی‌کنند و دستگیرشان می‌شود که صاحب کیف خودش دزد بوده است، اما این موضوع را پنهان می‌کنند. آنها فرخنده را به‌عنوان صاحب کیف به مسئول مرکز کار معرفی می‌کنند، اما ماجرا طور دیگری رقم می‌خورد. تحقیقاتی صورت می‌گیرد که همه‌چیز را علیه رحیم تمام می‌کند. رحیم که تمام این مشکلات را از چشم بهرام و دخترش «نازنین» می‌بیند در محل کار بهرام با او درگیر می‌شود. فیلم این درگیری توسط نازنین در فضای مجازی پخش می‌شود و چهره‌ی رحیم مخدوش می‌شود. خیریه مبلغ جمع‌آوری‌شده را به زندانیِ دیگری اختصاص می‌دهد. رحیم دوباره سر خانه‌ی اول برمی‌گردد و این‌بار با یک بی‌حیثیتی بزرگ برای گذراندن ادامه‌ی محکومیت خود راهی زندان می‌شود.

کارگردان: اصغر فرهادی

نویسنده: اصغر فرهادی

نام تهیه کننده: اصغر فرهادی، الکساندر ماله-گی

نام بازیگران: امیر جدیدی، محسن تنابنده، فرشته صدرعرفایی، سحر گلدوست، سارینا فرهادی

نام شخصیت ها:

رحیم: او خطاط و نقاشی است که به دلیل بدهکاری مالی در زندان به‌سر می‌برد. همسرش از او جدا شده و پسرش سیاوش در خانه‌ی خواهرش (ملیحه) زندگی می‌کند. او مردی آرام و ساده است که قصد دارد پس از پرداخت بدهی و آزادی از زندان با منشی کلینیک گفتاردرمانی پسرش ازدواج کند.

بهرام: او طلبکار و باجناق سابق رحیم است که او را برای عدم پرداخت بدهی‌اش به زندان انداخته است.

سیاوش: او پسر 12-10ساله‌ی رحیم است که با خانواده‌ی عمه‌اش زندگی می‌کند. سیاوش لکنت زبان دارد و برای درمان مشکلش به یک گفتاردرمانی مراجعه می‌کند.

فرخنده: او منشی کلینیک گفتاردرمانی‌ سیاوش است و قرار است با رحیم ازدواج کند.

ملیحه و حسین آقا: خواهر و شوهرخواهر رحیم هستند که او را از هر لحاظ حمایت می‌کنند.

خانم رادمهر: او مدیر یک خیریه است و برای آزادی زندانیان مالی به فعالیت می‌پردازد.

کشور سازنده: ایران

کمپانی سازنده: ممنتو فیلمز/ Memento Films International

سال تولید: 1400/ 2021

زمان اثر: 127 دقیقه

جوایز و افتخارات: این فیلم در ۲۹ مهر ماه ۱۴۰۰ به عنوان نماینده‌ی سینمای ایران برای رقابت در نود و چهارمین دوره‌ی جوایز اسکار معرفی شد. قهرمان برای نخستین بار در ۱۳ ژوئیه‌ی ۲۰۲۱ در جشنواره‌ی فیلم کن ۲۰۲۱ به نمایش درآمد و در آن‌جا مشترکاً با فیلم «کوپه‌ی شماره ۶» ساخته‌ی «یوهو کاسمانن» موفق به کسب جایزه‌ی بزرگ هیئت داوران از جشنواره کن شد. این فیلم بر پایه‌ی نقد ۲۳ منتقد امتیاز ۹۶٪ را از بازبینی جمعی وبگاه راتن تومیتوز کسب کرده ‌است.

حواشی: آزاده مسیح‌زاده از هنرجویان اصغر فرهادی مدعی شده ‌است که فیلم قهرمان اصغر فرهادی بر اساس فیلم مستندی است که وی به اسم «دو سر برد، دو سر باخت» در سال ۱۳۹۳ زمانی که در کلاس فرهادی بوده، ساخته ‌است. کاوه رضوانی‌راد وکیل اصغر فرهادی در واکنش به این ادعا، طی یادداشتی از طرح شکایت علیه آزاده مسیح‌زاده خبر می‌دهد و می‌نویسد: «به دلیل تداوم رفتارهای غیرحرفه‌ای و فضاسازی‌های رسانه‌ای اخیر، شکواییه‌ای در شعبه‌ی چهارم دادسرای فرهنگ و رسانه تهران ثبت و شکایتی نیز به شورای صیانت از اخلاق حرفه‌ای خانه سینما تقدیم شده ‌است.»

انجمن مستندسازان با اشاره به درخواست و چاره‌جویی خانم آزاده مسیح‌زاده، کارگردان فیلم مستند، در بیانیه‌ایی اعلام می‌کند: «اگر در ساخت یک فیلم داستانی از مصالح مختلف یک فیلم مستند استفاده شده باشد، حق و حقوق صاحب فیلم مستند چگونه باید تأمین شود؟» در ادامه این انجمن از آزاده مسیح‌زاده درخواست انتشار عمومی فیلم مستند وی را می‌کند و در انتها می‌نویسد: «امیدواریم در فضای هنری ما هیچگاه حق کسی ضایع نشود.»

مخاطب اثر: نوجوان_ بزرگسال