نقد و بررسی فیلم پینوکیو (Pinocchio)

والدین عزیز، بهتر است بدانید این نسخه از داستان قدیمی پینوکیو، خشونت و ترس‌های واقعی‌تری دارد. این واقعی بودن سکانس‌ها، باعث می‌شود تا تماشای آن را برای رده سنی زیر 10 سال توصیه نکنیم. هرچند داستان پینوکیو بسیار جذاب، هیجان‌انگیز و پر از فراز و نشیب است.

در این فیلم، واقعیت و به نوعی مجاز، در کنار یکدیگر هستند. پدر ژپتو و فضای فیلم واقعی است اما شخصیت‌های غیر واقعی مانند پینوکیو، جیمینی، سوفیا و هیولا، کارتونی هستند. این موضوع، هم برای بچه‌ها جذاب است و هم می‌تواند برایشان سوال‌برانگیز باشد.

شخصیت پینوکیو، ساده و مهربان است و همین سادگی و مهربانی، باعث می‌شود تا به راحتی فریب خورده و گرفتاری‌های زیادی را موجب شود. مدل شخصیت و رفتار او، می‌تواند محل بحث خوبی برای صحبت ما و فرزندانمان، باشد.

پدر ژپتو، تصمیم گرفت پینوکیو را مستقل بار بیاورد و او را تنها به مدرسه فرستاد؛ هرچند این کار او باعث شد تا پینوکیو با چالش‌های فراوانی مواجه شد اما این اتفاقات و چالش‌ها، باعث رشد شخصیتی او شد. او با این کار به پینوکیو کمک کرد تا خودش در مواجهه با درست و غلط‌های زندگی قرار بگیرد و انتخاب آگاهانه داشته باشد. البته باید دقت داشت که ابتدا باید آگاهی‌های لازم را به کودک داد و به پرورش او کمک کرد و سپس او را در مسیر استقلال قرار داد. در واقع این استقلال فرزندان، باید در زمان درستِ خودش اتفاق بیفتد. نه زودتر و نه دیرتر.

یکی از بهترین بخش‌های داستان پینوکیو، جریان جزیره لذت است. بچه‌هایی که نمی‌خواهند زیر بار قوانین و ساعت‌ها بروند. ساعت‌هایی که به آن‌ها می‌گویند، تفریح کافی است، وقت درس است، وقت مطالعه است، وقت کار است و... بچه‌ها این ساعت‌ها را دوست ندارند و در جزیره لذت با خشونت تمام، آن‌ها را خرد می‌کنند و می‌شکنند. بچه‌هایی که می‌خواهند همیشه تفریح کنند، بازی کنند، خرابکاری کنند، شکلات و شرینی بخورند و جز آری، چیز دیگری نشوند. بچه‌هایی که به قول لمپویک، عوضی هستند و عوضی بودن، سبک زندگی‌شان است. آقای راهنما، به آن‌ها می‌گوید که وجدان را کنار گذاشته و آزادانه انتخاب کنند! این بچه‌ها، در جزیره لذت، به الاغ‌های بارکش تبدیل می‌شوند. داستان با تبدیل این بچه‌ها به الاغ، می‌خواهد بگوید، زندگی انسان بدون هدف، بدون تلاش، مطالعه و کار، زندگی حیوانی است. آن‌ها دیگر انسان نیستند، آن‌ها، خرهایی هستند که فقط به دردِ بارکشی می‌خورند. بیان این پیام، غیرمستقیم و در لفافه است پس بهتر است آگاهانه از این بخش داستان بهره برده و درباره‌ی آن با فرزندانمان، به گفتگو بنشینیم.

وجدان، یک ندای درون است که دیده نمی‌شود اما گویی در درون همه انسان‌ها وجود دارد، فقط کافی‌ست صدای آن را بشنوند. در این داستان، وجدان عینیت یافته و در قالب یک جیرجیرک، همیشه به دنبال پینوکیو است. بهتر است برای بچه‌ها درباره‌ی آن توضیح دهیم.

دروغگویی، کلاهبرداری و دزدی و فریبکاری، در داستان پینوکیو، عاقبتی تلخ و عبرت‌انگیز دارد؛ اما در دنیای واقعی اینطور نیست. دماغ هر دروغگویی دراز نمی‌شود، هر کلاهبردار یا دزدی به سزای اعمالش نمی‌رسد. بهتر است درباره عاقبت اعمال، با فرزندانمان گفتگو کنیم و اگر سوالی و یا ابهامی دارند، پاسخ دهیم.

به طور کلی فیلم، علاوه بر خشونت و ترس، پیام‌های مثبتی زیادی هم دارد که می‌توانیم در مورد آن با فرزندانمان صحبت کنیم. برخی از این پیام‌ها به صورت واضح و مستقیم بیان می‌شوند اما برخی کمی پیچیده هستند که نیاز به گره‌گشایی ما و همراهی و همدلی با فرزندانمان دارد.

این فیلم موزیکال است و سکانس‌هایی از رقص و آواز عروسک‌ها و بچه‌ها دارد که البته برای بچه‌ها جذاب خواهد بود اما شما می‌توانید با توجه به فرهنگ خانواده خود، دست به انتخاب بزنید.

خلاصه: خشونت و ترس در این نسخه از داستان پینوکیو، واقعی‌تر و جدی‌تر است. پیام‌های مثبت بسیاری در این اثر وجود دارد. برای تماشا از نسخه‌های پالایش شده استفاده کنید.

انتخاب این فیلم برای تماشا، می‌تواند به انتخابی هوشمندانه بدل شود اگر ما در کنار فرزندانمان باشیم و درباره‌ی داستان و پیام‌های آن، با یکدیگر گفتگو کنیم. شما می‌توانید در مورد شخصیت پینوکیو با فرزندانتان صحبت کنید و از آن‌ها بپرسید:

آیا سادگی و مهربانی همیشه خوب است؟ با چه کسانی باید مهربان بود؟ علت گرفتاری‌های پیش آمده برای پینوکیو چه بود؟ آیا می‌توان به همه اعتماد کرد؟ معیارهای تو برای اعتماد به دوستان و افراد دور و برت چیست؟

کلید‌های طلایی زندگی سالم و موفق، از نظر داستان پینوکیو، چه چیزهایی هستند؟ آیا شجاعت، صداقت و از خودگذشتگی، برای تبدیل شدن به یک انسان کامل و خوب، کافی است؟ چه معیارهای دیگری به ذهن تو می‌رسد؟

تا حالا شده به خاطر همرنگ جماعت شدن و همراهی با جمع دوستانت، پشیمان شوی؟ خودت و دوستانت، تجربه‌ای از این کار داشته‌اید؟ نتیجه‌اش چه شد؟

اگر زندگی سرشار از لذت بود و سراسر تفریح و سرگرمی بود و هیچ قانونی بر آن حاکم نبود، شیرین بود؟ تو چنین زندگی بی‌هدف و بیهوده‌ای را می‌پسندی؟ به نظر تو، داستان با تبدیل کردن، بچه‌هایی که فقط به دنبال بازی و سرگرمی و خرابکاری بودند و هیچ چیزی برایشان ارزش نداشت، به الاغ‌هایی که فقط می‌توانند بارکشی کنند، چه پیامی برای ما داشت؟

عاقبت دروغگویی، کلاهبرداری و دزدی چیست؟ آیا انسان با صداقت و ایثار به موفقیت و عاقبت به خیری می‌رسد یا با اعمال ناپسند و آزار دیگران؟

لمپویک، وقتی در بازی بیلیارد، می‌بازد، می‌گوید: "فکر کنم میز کج است! " منظور او از این حرف چیست؟ آیا انسانی است که اشتباهاتش را نمی‌پذیرد؟ تا حالا با چنین افرادی برخورد داشته‌ای؟ عاقبت چنین تفکری چیست؟

وجدان چیست؟ آیا کسی را می‌شناسی که وجدان نداشته باشد؟ حالا که وجدان را نمی‌بینیم در دنیای واقعی، نباید به ندای آن گوش دهیم؟ راه داشتنِ یک وجدانِ همیشه بیدار چیست؟

عاقبت طماع بودن و مال‌اندوزی چیست؟

خلاصه: درباره شخصیت پینوکیو، رفتار و اشتباهات او، جریان جزیره لذت و پیام‌های آن با فرزندانتان گفتگو کنید.

پدر ژپتو، استاد نجاری که تمام وقتش را صرف ساخت مصنوعات چوبی می‌کند، تصمیم می‌گیرد یک عروسک چوبی بسازد. او با تمام هنر و عشقی که در قلبش دارد، این اثر را خلق می‌کند و آرزو می‌کند که ای کاش یک پسر داشت. آرزوی او، برآورده شده و عروسک چوبی‌ که نامش را پینوکیو گذاشته بود، جان می‌گیرد و زنده می‌شود. پری آبی به پینوکیو گفته است که اگر در زندگی، شجاع، صادق و از خود گذشته باشد، تبدیل به یک پسر واقعی خواهد شد. همه‌ی تلاش پینوکیو، این است که اینگونه باشد تا آرزوی خود و پدرش برآورده شود اما زندگی پر از فراز و نشیب و آدم‌هایی است که قصد سوء‌استفاده از او را دارند. روباهی او را فریفته و به سودای شهرت، به یک گروه نمایش می‌فروشد. رییس گروه، پینوکیو را در قفسی حبس کرده و قصد دارد با نمایش او، پول زیادی به جیب بزند که پینوکیو با کمک جیمینی از آنجا می‌گریزد اما در دام سوداگران جزیره‌ی لذت گرفتار می‌شود. این بار هم با کمک جیمینی از آنجا، فرار می‌کند. این داستان با نجات جان پدر ژپتو، پایان می‌یابد و پینوکیو یاد می‌گیرد که همه آدم‌ها، قابل اعتماد نیستند.

کارگردان/ مولف: Robert Zemeckis

نویسنده/ مترجم: Robert Zemeckis

نام تهیه کننده: Derek Hogue, Andrew Miano, Chris Weitz, Robert Zemeckis

نام بازیگران:

        Tom Hanks, Benjamin Evan Ainsworth, Joseph Gordon-Levitt

نام شخصیت ها:

پینوکیو: عروسک چوبی که توسط استاد ژپتو ساخته شده و با آرزوی او، جان می‌گیرد و زنده می‌شود. او مانند یک کودک تازه متولد شده، ساده و مهربان است و آرزویش این است که به یک پسر واقعی تبدیل شود.

پدر ژپتو: استاد نجاری که با ساخت عروسک چوبی یک پسر، آرزو می‌کند که کاش یک پسر واقعی داشت. پدر ژپتو تنها زندگی می‌کند، البته یک گربه به نام فیگارو و یک ماهی به نام کلئو، نیز با او هستند که با آنها صحبت و درد دل می‌کند.

جیمینی: جیرجیرکی که هم راوی داستان است و هم ماموریت می‌یابد به عنوان وجدان، همیشه در کنار پینوکیو باشد.

استرامبولی: مردی بسیار چاق و شلخته با سبیل‌های تا بناگوش، چشمانی قرمز که رییس یک گروه نمایش عروسکی است. استرامبولی بسیار بی‌رحم، تندخو و طماع است. او با آزار و اذیت پینوکیو، قصد سوء‌استفاده از او را دارد.

لمپویک: پسربچه‌ای که با پینوکیو به جزیره لذت می‌رود و به نوعی با او دوست می‌شود که در نهایت به یک الاغ تبدیل می‌شود.

آقای راهنما: مردی که با اغفال کودکان، آنها را به جزیره لذت می‌برد. او نیز، خشن و طماع است.

سوفیا: مرغ دریایی که سال‌هاست با پدر ژپتو دوست است. او به پینوکیو کمک می‌کند تا پدرش را نجات دهد.

کشور سازنده: آمریکا

کمپانی سازنده: والت دیزنی