نقد و بررسی انیمیشن پونیو، روی صخره کنار دریا (Ponyo on the Cliff)

طرح اصلي انیمه‌ی «پونيو» از قصه‌ي كلاسيك و قديمي «پري دريايي كوچولو» اثر هانس كريستيان آندرسن اقتباس گرفته شده است. این انیمه‌ی محبوب و دلنشین هشتمین اثر از کارگردان معروف ژاپنی هایائو میازاکی است.

این انیمه می‌تواند در سه مورد برای مخاطب بزرگسال محل تأمل و درنگ باشد؛

نخست آنکه کودکی و کودکانه‌زیستن در تمام این اثر جاری است. میازاکی در این انیمه به‌دنبال پرورش و نوازش کودک درون از سرکوب‌ها و آسیب‌هاست. این برانگیختن احساس کودکی، از پیام‌های قابل توجه و درخور ذکر این اثر است. به قول حضرت مسیح (ع) اگر می‌خواهید وارد ملکوت الهی شوید باید دوباره کودک شوید...

دوم، رنج تنهایی و نیاز وافر سوسوکه به داشتن یک همدم نیز به نحوی بیان کننده‌ی این نکته‌ی تربیتی است که فرزندان احتیاج به مونس و همدمی غیر از والدین دارند و این در قالب برادر یا خواهر یا دوست برای بچه‌ها لازم و ضروری است. مسئولیت‌پذیری تمام کاراکترها در زمینه‌ی فعالیتشان نیز نمایی از فرهنگ مسئولیت‌مدار و مسئولیت‌پذیر ژاپنی را نشان می‌دهد.

و سوم، پدر پونیو است که با سرکوب و محصورکردن او اگرچه سلامت جسم را برایش تأمین می‌کرد، اما در اصل رشد پونیو را متوقف کرده بود. از این نکته می‌توان به لزوم انعطاف در قانون و تربیت پی برد، چنان که مادر پونیو که در اصل یک ایزد بانوست با نمایش این انعطاف باعث شادی و رشد سوسوکه و پونیو شد.

این انیمه می‌تواند در یک بُعد برای مخاطب کودک و نوجوان نیز الهام‌بخش باشد آن هم نمایش مسئولیت‌پذیری جدی بعد از تعیین هدف توسط پونیو و سوسوکه است. پونیو پس از آنکه انسان‌بودن را انتخاب می‌کند ابتدا باید چیزی را از دست بدهد و آن هم قدرت جادویی اوست. این مفهوم می‌تواند برای مخاطب پیام‌آور این باشد که رسیدن به مرحله‌ی تصمیم‌گیری و انتخاب‌گری اگرچه یک امتیاز است، اما در کنار آن، از دست‌دادن هم یک انتخاب است که باید آن را تجربه کنیم.

چقدر نسبت به پرورش فکری و تغییر در تکامل خودمان شهامت به خرج می‌دهیم؟

چه چیزی باعث شد که پونیو انسان شود و با سوسوکه زندگی کند؟

آیا شخصیت پدر پونیو خوب بود یا بد؟

آیا سپردن سرپرستی پونیو به مادری دیگر (لیزا) توسط مادرش ایزدبانو با مهر مادریش تعارض ندارد؟

 به نظر شما اگر انسان‌ها رابطه‌ی صلح‌آمیزی با طبیعت داشتند پدر پونیو همچنان همین شخصیت را می‌داشت؟

داستان درباره‌ی زندگی یک ماهی قرمز کوچک به نام پونیو است. این ماهی از محل زندگی خود دور می‌شود و در اثر گرفتارشدن در یک بطری به کنار ساحل می‌افتد و توسط پسر بچه‌ای به نام سوسوکه پیدا می‌شود. در جریان نجات پونیو انگشت دست سوسوکه زخمی می‌شود و پونیو در اثر مکیدن خون دست سوسوکه تغییری در ژنتیکش اتفاق می‌افتد و همین عامل باعث می‌شود تا پونیو قابلیت تبدیل به آدمیزاد را پیدا کند.

پدر پونیو که یک جادوگر دانشمند است از این جریان باخبر می‌شود. او سعی دارد که پونیو را به حالت اولیه‌اش بازگرداند، اما پونیو از وضعیت پیش آمده بسیار راضی است و اصلا دوست ندارد که دوباره تبدیل به ماهی شود. پدر پونیو با اجبار او را به حالت اولش برمی‌گرداند، اما پونیو به کمک خواهرانش دوباره به همان حالت انسانی تبدیل می‌شود و پیش سوسوکه بازمی‌گردد. با اجازه‌ی لیزا (مادر سوسوکه)، پونیو چند روزی را در خانه‌ی آنها می‌ماند و همبازی سوسوکه می‌شود.

 اما در حین فرار پونیو، نیروی بسیار زیادی وارد دریا می‌شود که باعث بروز سونامی شده و شهر را یکپارچه به زیر آب می‌برد. سوسوکه علاقه‌ی بسیار زیادی به پونیو پیدا کرده و از مادر پونیو یعنی ایزد بانوی دریا درخواست می‌کند که به پونیو اجازه دهد در حالت انسانی پیش او زندگی کند. مادر مهربان پونیو به دخترش می‌گوید که اگر می‌خواهد در قالب آدمیزاد زندگی کند دیگر نیروی جادویی نخواهد داشت. پونیو این موضوع را می‌پذیرد و مادر نیز به انتخاب دخترش احترام می‌گذارد و به شرط اینکه سوسوکه از پونیو محافظت کامل کند پونیو را به سوسوکه و لیزا می‌سپارد. با بازگشت پدر سوسوکه از مأموریت دریایی نیز آنها به‌همراه پونیو به زندگی خود ادامه می‌دهند.

کارگردان: هایائو میازاکی/ Hayao Miyazaki

نویسنده‌ی اثر: هایائو میازاکی/ Hayao Miyazaki

نام بازیگران: Tomoko Yamaguchi, Kazushige Nagashimz, Yūki Amami, George Tokoro, Yuria Nara, Hiroki Doi

نام شخصیت‌ها:

 پونیو: یک ماهی طلایی‌ کوچولو که توسط یک عروس دریایی از خانه فرار می‌کند. او به سطح آب می‌رسد و در بطری گرفتار می‌شود. پسر بچه‌ی ۵ ساله‌ای به نام سوسوکه  او را آزاد می‌کند. پونیو اتفاقی با لیسیدن دست زخمی سوسوکه طعم محبت را می‌چشد و قدرت عجیبی بدست می‌آورد و در این روند به آدمیزاد تبدیل می‌شود.

 سوسوکه: پسر بچه‌ی ۵ ساله‌ای که سختکوش و کنجکاو است و با محبت و مسئولیت‌پذیری بالایش به پونیو کمک می‌کند تا آدمیزاد شود. او به ملکه دریاها که مادر پونیو است تضمین می‌دهد که از پونیو مراقبت کند و خود را ملزم به مسئولیتی سنگین می‌کند .

  لیزا: مادر سوسوکه که بسیار مهربان و در بعضی موارد کمی لجباز است. او در تمامی مراحل آشنایی  پونیو و سوسوکه، فرزندش را همراهی می‌کند و بستر رشد مسئولیت‌پذیری و پروش کودکش را به عنوان مادری نمونه ایجاد می‌کند .

فوجی موتو: پدر پونیو که به خاطر عدم وفاداری و بی‌مسئولیتی انسان‌ها از آشنایی پونیو با سوسوکه و روند تبدیلی او به آدمیزاد جلوگیری و مبارزه می‌کند.

 مادر پونیو: ایزد بانوی دریاهاست. او به خواست دخترش پونیو احترام می‌گذارد و با قانع‌کردن پدر پونیو و با توافق سوسوکه و لیزا طلسم ماهی‌بودن پونیو را می‌شکند.

کشور سازنده: ژاپن

کمپانی سازنده: Studio Ghibli

جوایز و افتخارات: برنده‌ی انیمیشن سال در هشتمین دوره‌ی جوایز انیمه‌ی‌ توکیو، بهترین کارگردانی و بهترین موسیقی در هفته‌ی اول فروش در آمریکا، عنوان نهمین فیلم پرفروش را در بین ۱۰ فیلم برتر، و همچنین چهارمین فیلم انیمه‌ای تمام زمان را به خود اختصاص داد و در کل به فروشی بیش از ۲۰۳ میلیون دلار در سراسر جهان دست یافت. میانگین امتیاز کاربران در سایت  IMDB: ۷.۶ از ۱۰، میانگین امتیاز منتقدان در سایت راتن تومیتوز: ۹۱ درصد، میانگین امتیاز بینندگان در سایت راتن تومیتوز: ۸۳ درصد، میانگین امتیاز منتقدان در سایت متاکریتیک: ۸۶ درصد، میانگین امتیاز بینندگان در سایت متاکریتیک: ۷.۶ از ۱۰

مخاطب اثر: کودک، نوجوان و بزرگسال