نقد و بررسی انیمیشن باربی در داستان پری دریایی (Barbie in a Mermaid Tale)

«باربی» یکی از معروف‌ترین عروسک‌های مدل، در دنیای اسباب‌بازی‌هاست که اولین‌بار در سال 1959 تولید شد. برخلاف بقیه‌ی عروسک‌ها که چهره‌ای کودکانه دارند، باربی، چهره و اندام یک بزرگسال را دارد. ساخت انیمیشن‌های باربی، در راستای تبلیغات این عروسک و لوازم و تجهیزات کودکان و نوجوانان است. در این انیمیشن، شاهد تبلیغات برندهایی همچون «Sephora» که شرکت بزرگ لوازم آرایش است و نیز «Fred Segal» که یک فروشگاه مد است خواهیم بود.

ترویج «مصرف‌گرایی» در این محصول به‌صورت چشم‌گیری به نمایش گذاشته می‌شود. اولین تصویری که از شهر اوشیانا به مخاطب نشان داده می‌شود، فروشگاه‌های پرزرق‌وبرق با کالاهای رنگارنگ است و همین‌طور دخترانی که با ذوق و شوق درمورد خریدهای خود صحبت می‌کنند. حتی دوستان مرلیاه نیز فقط درحال خرید و خوشگذرانی هستند.

موضوع دیگر ظاهر شخصیت‌هاست. دختران همگی چهره‌های زیبا و بسیار ایدئال داشته و در تمام لحظات، با لباس نیمه‌برهنه حضور دارند. ظاهر شخصیت‌ها به‌گونه‌ای است که انگار اندام و ظاهر آن‌ها، یک نمونه‌ی استناندارد برای همه‌ی دختران است. مخاطبان ممکن است با تماشای این انیمیشن، نگاه منفی نسبت به ظاهر خود داشته باشند و احساس ناامیدی کنند.

باید توجه داشت این انیمیشن ظرفیت تقلیدپذیری بالایی از طرف کودکان و نوجوانان دختر دارد؛ الگوگیری از کاراکتر باربی، صرفاً در ظاهر او خلاصه نمی‌شود بلکه این کاراکتر، یک «سبک زندگی» جدید که برخواسته از فرهنگ «مدگرایی» و «تجملات» است، به مخاطب عرضه می‌دارد. بهتر است با فرزندتان با رویکردی منتقدانه، درمورد مصرف‌گرایی و سرمایه‌داری صحبت کنید، یکی از ابزارهای تروج مصرف‌گرایی «تبلیغات» است. به‌عنوان‌مثال در همین انیمیشن ما شاهد تبلیغ دو نمونه از تولید‌کننده‌های حوزه‌ی پوشاک و آرایش هستیم. صحبت در مورد این مباحث، باعث رشد تفکر نقادانه در نوجوانان شده و دید آن‌ها را نسبت به موضوعات مختلف پیرامون زندگی، بازتر و واقع‌بینانه‌تر می‌کند.

خلاصه: این انیمیشن، توجه مخاطب را بیشتر به سمت ظاهر افراد سوق می‌دهد و ازطرف‌دیگر، تجملات و مصرف‌گرایی، به‌عنوان یک فرهنگ زیبا و معقول قلمداد شده است.

می‌توانید درمورد «مصرف‌گرایی» با فرزندتان گفت‌وگو کنید. سرمایه‌داری چگونه مصرف‌گرایی را به فرهنگ مردم تبدیل می‌کند؟ این مسئله به‌وضوح در این انیمیشن مشخص است. نشان دادن فروشگاه‌های شیک و رنگارنگ و دخترانی که درحال خرید هستند، مخاطبان را به چه سمتی سوق می‌دهد؟ این انیمیشن، چه اندازه مخاطبان را به خرید محصولات باربی از عروسک‌ گرفته تا لوازمی با تصویر باربی، ترغیب می‌کند؟

«مسئولیت‌پذیری» از نکات مثبت داستان است. درمورد این موضوع، می‌توانید با فرزندتان صحبت کنید. مرلیاه می‌توانست با کمک «ماهی آرزو» از گرداب نجات پیدا کند، چه علتی باعث شد او تنها به فکر خود نباشد؟ چرا او کمک به مردم را انتخاب کرد؟ آیا کسی او را مجبور به این کار کرده بود؟

از فرزند خود بپرسید برداشت او از مردم شهر اوشیانا چگونه است؟ نقش آن‌ها را چگونه ارزیابی می‌کند؟ چرا مردم شهر برای نجات خود، هیچ کاری نمی‌کردند و منتظر مرلیاه بودند. همان‌طوری‌که مرلیاه نسبت به اقیانوس و ساکنان آن احساس مسئولیت می‌کرد و برای خود وظایفی قائل بود، آیا ساکنان (همان پری‌های دریایی) نیز نباید نسبت به سرنوشت خود و جایی که در آن زندگی می‌کنند حس مسئولیت داشته باشند؟

خلاصه: می‌توانید درمورد «مصرف‌گرایی» و «مسئولیت‌پذیری» که جزو اصلی‌ترین پیام‌های داستان است با فرزندتان گفت‌وگو کنید.

دختری به نام مرلیاه هنگام مسابقه‌ی موج‌سواری، متوجه می‌شود رنگ موهایش تغییر کرده و علاوه‌براینکه می‌تواند زیر آب نفس بکشد، توانایی صحبت با یک دلفین را نیز دارد. دلفین به او توضیح می‌دهد که مادرش علاوه‌براینکه یک پری دریایی است، ملکه‌ی قبلی اوشیانا نیز هست که به طرز عجیبی ناپدید شده است. اکنون «اریس» خاله‌ی مرلیاه، تاج و تخت را به دست آورده و مستبدانه به مردم زور می‌گوید و او تنها کسی است که می‌تواند مردم شهر را نجات بدهد.

مرلیاه برای نجات مادرش با دلفین، راهی اوشیانا می‌شود اما هدف او این است که مادرش به او کمک کند تا از پری دریایی بودن خلاص شود. بالاخره او وارد شهر شده و با دو دختر پری دریایی آشنا می‌شود. آن‌ها به او کمک می‌کنند تا یک دم برای مخفی‌کردن پاهایش فراهم کند. این دختران مرلیاه را نزد پیشگوها می‌برند. پیشگوها به مرلیاه می‌گویند برای سرنگونی اریس، نیازمند شانه‌ی بهشتی، ماهی آرزو و گردنبند محافظ اریس است.

بعد از ماجراجویی‌هایی، او موفق به پیداکردن شانه‌ی بهشتی، ماهی آرزو و گردنبند محافظ اریس می‌شود اما مأموران اریس او را دنبال کرده و درون گرداب می‌اندازند. مرلیاه از ماهی آرزوها کمک می‌طلبد و ماهی به او می‌گوید که می‌تواند نیمه‌ی پری دریایی وجود او را پاک و به خشکی برساند. اما مرلیاه این پیشنهاد را رد کرده و نسبت به مردم شهر احساس مسئولیت می‌کند.

در این لحظه، یک دم به مرلیاه داده می‌شود که می‌تواند از گرداب فرار کند. درنهایت او موفق می‌شود اریس را درون همین گرداب به دام بیندازد. مرلیاه مادرش را از زندان آزاد می‌کند. مادرش به او یک گردنبند جادویی می‌دهد که هرموقع خواست می‌تواند انسان یا پری دریایی باشد. بعد از این اتفاق، او به خشکی و نزد پدربزرگش بازمی‌گردد.

کارگردان: Adam Wood/ آدام وود

نویسنده: Elise Allen/ الیس آلن

تهیه‌کننده: Anita Lee/ Tiffany J. Shuttleworth/ آنیتا لی/ نیفانی شاتل‌ورث

بازیگران: Kelly Sheridan/ Kathleen Barr/ Tabitha St. Germain/ Emma Pierson/ کلی شرایدن/ کاتلین بار/ تابیتا سنت ژرمن/ اما پیرسون

شخصیت‌ها:

مرلیاه (مرلی): او ملقب به «ملکه‌ی موج» است، دختری که از پدری انسان و مادری پری دریایی به دنیا آمده است. مادرش زمانی‌که مرلیاه یک نوزاد بود، برای حفظ جانش، او را به پدربزرگ پدری‌اش می‌سپارد. مرلیا زمانی‌که به 15 سالگی می‌رسد، نشانه‌های پری دریایی در وجودش شروع به ظاهرشدن می‌کند. او به زیر دریا می‌رود تا از مادرش بخواهد راهی برای خلاص‌شدن از این نشانه‌ها به او نشان دهد.

زوما: یک دلفین درخشان که راه شهر اوشیانا را به مرلیاه نشان می‌دهد و به او در نجات کالیسا کمک می‌کند.

کالیسا: او، ملکه‌ی شهر اوشیانا بود تا اینکه خواهر کوچکترش «اریس»، تاج و تخت را از او دزدید.

اِریس: خواهر کوچک‌تر کالیسا و خاله‌ی مرلیاه است. او کالیسا را سرنگون کرد و ملکه‌ی جدید شهر شد. رفتار او با مردم ظالمانه و مستبدانه است و همه‌ی مردم شهر از او می‌ترسند. اریس اصلی‌ترین شخصیت منفی این انیمیشن است.

هِدلی: یکی از بهترین دوستان مرلیاه که موهای قهوه‌ای مایل به قرمز، چشم‌های سبز و پوست برنزه دارد. او خیال‌پرداز، شوخ‌طبع و ساده است.

فالون: او یکی دیگر از دوستان مرلیاه است که پوست تیره، موهای سیاه و چشمانی قهوه‌ای دارد. فالون شخصیتی خشن، صریح و کنایه‌آمیز دارد.

کایلا و زایلی: دو دختر پری دریایی که مرلیاه در شهر اوشیانا زیر دریا، با آن‌ها آشنا می‌شود. کایلا موهایی طلایی با رگه‌های آبی و زایلی موهای قهوه‌ای با رگه‌های بنفش دارد. این دو نفر با مرلیاه برای سرنگونی اریس همکاری می‌کنند.

اسنوتز: یک شیر ماهی بامزه که متعلّق به کایلا و زایلی است.

کشور سازنده: آمریکا

کمپانی سازنده: Mattel Entertainment/ Rainmaker Entertainment