نقد و بررسی انیمیشن قصه‌های آفتابگردون (وقتی قلکش پر شد)

دو قسمت از این سریال انیمیشن با نام‌های باران پشمک و مردی که زبان کبوترها را می‌دانست برای رده سنی زیر 6 سال توصیه نمی‌شود چرا که کودکان زیر 6 سال قادر به درک روند کامل داستان نیستند. در نتیجه هرچقدر هم یک داستان ناراحت‌کننده، پایانی خوش داشته باشد، باز هم برای کودک آسیب‌زا است. برخی مفاهیم مانند ظالم، آوارگی کودکان فلسطینی، جنگ، آتش‌سوزی، تنهایی و... هم از دایره درک کودکان خارج است و هم باعث ایجاد حس ناامنی و ترس خواهد شد. تماشای 4 قسمت دیگر برای کودکان بالای 4 سال بلامانع است.

انیمیشن فضایی کاملا کودکانه دارد. خشونت و ناهنجاری اجتماعی در آن دیده نمی‌شود اما بهتر است دقت داشته باشید که هرچند روایت‌ها کودکانه هستند اما مضمون و پیام ممکن است از دایره درک کودکان خارج باشد و علاوه بر این برخی قسمت‌ها در کودک موجب احساس ناامنی و اضطراب خواهد شد. به طور مثال در داستان" کاش دنیا یه قابلمه بزرگ بود" از مفهوم بالا آمدن و روآمدن آدم‌ها استفاده می‌شود در حالی که برای کودک به خوبی مشخص نیست که چرا نرگس، دختر کوچولوی داستان، این آرزو را دارد. در داستان باران پشمک، پسربچه‌ای در ساحل باختری در حال گریه و زاری است و شکایت دارد که او را از خانه‌اش بیرون کرده‌اند. پشمک، همان ابر داستان، نزد زائران اباعبدالله می‌رود تا به کمک پسربچه بشتابند. دو نکته در اینجا مطرح می‌شود. اول اینکه ناراحتی و غم پسربچه و بی‌خانمانی او، برای کودکان آسیب‌زا است و ذهنشان را مشوش می‌کند. دوم اینکه داستان پایانِ مشخص و قابل بیانی ندارد یا به بیانی پایان داستان باز است! کودک متوجه نمی‌شود که بالاخره پسربچه نجات می‌یابد یا نه!

داستان " مردی که زبان کبوترها را می‌دانست" روایتی از دختر و پسری جنگ‌زده است که با غمی فراوان داستان بی‌آبی و حمله دشمن و آتش‌گرفتن خانه‌شان را برای یک کبوتر تعریف می‌کنند. دختربچه در میان آتش گرفتار شده است. هرچند در پایان با حضور شهید سلیمانی، ماجرا ختم به خیر می‌شود اما بهتر است بدانید کودکان در سنین زیر 6 سال روند داستان را به خوبی و به طور کامل درک نمی‌کنند. آن‌ها فقط سکانس‌ها و یا تکه‌هایی از داستان را به خاطر می‌سپارند که معمولا نیز بخش‌هایی است که دوست دارند با شخصیت‌ها همذات‌پنداری کنند و در ناخودآگاه، خود را جای آنان می‌گذارند. در نتیجه احساس ناامنی و ترس در وجودشان رخنه می‌کند. بهتر است پیام‌های مثبت همیشه در قالب خنده و شادی و فضایی پر از امید به کودکان منتقل شود و انتقال مفاهیمی مانند جنگ و بی‌خانمانی به کودکان فقط باعث ترس و اضطراب آنان خواهد شد. نکته دیگر این است که وقتی مخاطب کودکان هستند، در استفاده از واژه‌ها، باید دقت بسیاری داشت. مثلا استفاده از واژه ظالم برای ذهن بچه ناملموس است و واژه " آدم بد" برای او درک بهتری دارد. در این اثر از واژگانی استفاده شده که برای کودکان ثقیل است و همراهی و کمک والدین را می‌طلبد.

دو قسمت از این انیمیشن برای رده سنی زیر 6 سال توصیه نمی‌شود. داستان باران پشمک و داستان مردی که زبان کبوترها را می‌دانست اما قسمت‌های دیگر مانند داستان وقتی قلکش پر شد که برشی از زندگی شهید مصطفی صدرزاده است و یا داستان چرا برف نیومد، پیام‌های مثبت خوبی برای کودکان دارند و تماشای آن برای کودکان بالای 4 سال بلامانع است.

بهتر است درباره پیام‌های داستان و دریافت کودکان از این پیام‌ها با آنان گفتگو کنید و هر قسمت را جداگانه برایشان پخش کنید. اول از آن‌ها بخواهید که داستان را از ابتدا تا انتها برایتان تعریف کنند. با این کار هم به بالابردن مهارت‌های کلامی‌شان کمک خواهید کرد و هم خواهید دانست که چه نکته‌ای را از داستان دریافت کرده‌اند. سپس از میان نکات خودشان، به راهنمایی و همدلی با آنان بپردازید و گره‌های داستان را برایشان باز کنید.

شخصیت‌ها:

در هر قسمت شخصیت‌های جدیدی وجود دارد که هرکدام داستان خودشان را دارند. شخصیت‌ها دختربچه‌ها و پسربچه‌های 5 سال تا 9 سال هستند. قسمت اول داستان در جنگل می‌گذرد و شخصیت‌ها حیوانات هستند. در یک قسمت نیز شخصیت اول یک ابر است.

داستان اثر:

قسمت اول درباره خرگوشی است که دعا می‌کرد برف ببارد اما دعایش برآورده نمی‌شد تا اینکه متوجه شد یک نفر در حال دعا برای نیامدن برف است! چرا که سقف خانه‌شان خراب است و اگر برف ببارد از سرما یخ می‌زنند. او در حال تعمیر خانه است و دعا می‌کند تا تمام‌شدن آن، برف نبارد. خرگوش و دوستانش تصمیم می‌گیرند به او کمک کند تا زودتر خانه‌اش را تعمیر کند. پس از پایان کار بالاخره برف می‌بارد و همه خوشحال می‌شوند. قسمت دوم داستان ابر کوچکی است که دوست دارد کار بزرگی انجام دهد. او با راهنمایی باد به کرانه باختری می‌رود. جایی که یک کودک فلسطینی در حال گریه است. ابر متوجه می‌شود که او را از خانه رانده‌اند؛ اما چه کاری از او برمی‌آید؟ او تصمیم می‌گیرد تا از زایرین اربعین امام حسین (ع) بخواهد تا به کمک کودک فلسطینی بروند. قسمت سوم داستان پسربچه‌ای است که با الهام از ساخت موشک‌های ایرانی، خودش یک موشک کاغذی می‌سازد. قسمت چهارم روایت دختربچه‌ای در روز نیمه شعبان است که مادرش در حال پخت ته‌چین است. دختربچه دعا می‌کند که کاش دنیا هم مثل قابلمه ته‌چین بود و می‌شد آن را سر و ته کرد تا آن‌هایی که وضع معیشتی خوبی ندارند هم یک روز زندگی خوبی را تجربه کنند و مادرش می‌گوید با ظهور امام زمان (عج) این اتفاق خواهد افتاد. قسمت پنجم درباره شهر آمِرلی است که به علت حمله دشمن در آتش می‌سوزد. دختربچه‌ای از یک کبوتر می‌خواهد تا از فردی به نام قاسم (سردار سلیمانی) بخواهد تا به آن‌ها کمک کند. کبوتر نزد حاج قاسم رفته و او نیز با بالگرد برای خاموش‌کردن آتش شهر به آنجا می‌رود و کودکان نجات می‌یابند. قسمت آخر برشی از زندگی شهید مصطفی صدرزاده است که با جمع‌کردن تمام پول‌های خود در یک سال، یک هیئت کودکانه در محله‌شان راه می‌اندازد.

کارگردان: نرگس کاهانی، محمدرضا پورصفار تهیه‌کننده: حجت غیب‌الله‌زاده، موسسه فرهنگی تربیتی خانه همبازی نویسنده: رقیه فاضل، گل‌بیگم ابراهیمی، کلر ژوبرت، نازنین صابری حداد، سارا امیدوار کشور سازنده: ایران مخاطب اثر: کودک