نقد و بررسی انیمیشن تیزپا (Bolt)

انیمیشن «تیزپا» محصول سال ۲۰۰۸ و در ژانری کمدی و ماجراجویانه می‌باشد که دارای صحنه‌های اکشن متعدد بوده و به همین دلیل مخاطب آن بیشتر پسران هستند.

این اثر فاقد نکته‌ی آموزشی خاصی بوده و از طرفی دارای ناهنجاری اجتماعی و دینی نیز نمی‌باشد. والدین می‌توانند با خیال آسوده نسبت به عدم وجود ناهنجاری‌های مختلف، این اثر را برای نمایش به فرزند خود انتخاب کنند.

معیار شاخص این انیمیشن «خشونت» است که در قالب‌های شاخص‌هایی چون صحنه‌های انفجار، سقوط و اصابت با اجسام نُمود پیدا می‌کند و در مجموع سکانس‌های اکشن اثر را تشکیل می‌دهند. همچنین نمونه‌های متعددی از تهدید کلامی و عصبانیت شخصیت‌های اصلی را شاهد هستیم.

والدین محترم می‌توانند با ذکر دلیل عصبی‌شدن شخصیت‌ها و تشریح علّت مشروع آن (دفاع از خود و عزیزان)، شفاف‌سازی لازم را برای کودک خود انجام دهند. ضمناً با توجه به تمایل کودکان (به‌ویژه در سنین زیر ۷ سال) به تقلید از رفتارها (به‌ویژه نسبت به شخصیت‌های اصلی) و نیز علاقه‌ی پسرهای کوچک به صحنه‌های اکشن و رفتارهای خشونت‌بار، نظارت جدّی والدین بر رفتار فرزند و کنترل بر این تقلیدها در جهت مخاطره‌انگیزنشدن توصیه می‌شود.

معیار «ترس» نیز از دیگر مواردی می‌باشد که مصادیق مختلف آن را شاهد هستیم. شاخص‌های این معیار بیشتر به‌صورت دلتنگی، ناراحتی و غم، نگرانی و اضطراب نمایان می‌شوند و اصولاً از سمت شخصیت‌های اصلی (تیزپا، پنی، میتنز و راینو) هستند.

کودک در سنین زیر ۷ سال احساس هم‌دردی فراوانی با شخصیت‌های اصلی اثر داشته و حس غم و ترس آن‌ها را به خود جذب می‌کند. والدین عزیز توجه داشته باشند که ضمنِ تماشای اثر و پس از آن، با القای حس همدردی و محبت، فرزند خود را به آرامش خاطر برسانند.

پیام‌های مثبت و مؤثر این انیمیشن است که در قالب‌های «فداکاری» و «توجه به دوستی» و «یاری‌کردن همدیگر» نُمود یافته است. با توجه به ورود کودک در سنین بالای ۵ سال به اجتماع و به‌ویژه ایجاد روابط دوستی با همسالان (به‌ویژه در سنین بالای ۷ سال و دوران شروع مدرسه)، تأکید والدین بر روابط دوستانه‌ی بین شخصیت‌های اصلی در انیمیشن و همچنین «یاری کردن یکدیگر» و «همکاری و کار تیمی» می‌تواند بسیار مؤثر و مفید واقع شود.

خلاصه: نظارت بر رفتار فرزند نسبت به صحنه‌های اکشن موجود در انیمیشن و همچنین القای حس همدلی به کودک به دلیل وجود نگرانی و دلتنگی موجود در اثر، از توصیه‌های مهم به والدین نسبت به این انیمیشن می‌باشد.

با توجه به کار تیمی و همکاری موجود بین شخصیت‌های اصلی انیمیشن و همچنین حس همدلی و هم‌دردی بین آن‌ها و اشاره‌ی کلامی و رفتاری بر یاری‌کردنِ یکدیگر و همچنین فداکاری شخصیت‌ها نسبت به هم، والدین محترم می‌توانند الگوهای بسیار مناسبی را برای فرزند خود ارائه دهند.

والدین ضمن تماشای اثر و پس از آن، با تأکید بر رفتارها و روابط ذکرشده، کودک خود را از اهمیت و همچنین شایسته‌بودنِ این اعمال آگاه کرده و با تشویق آن‌ها نسبت به تقلیدِ این رفتارها، او را برای داشتنِ روابطی سالم با همسالان خود آماده سازند.

ازجمله پرسش‌های چالشی که والدین ضمن صحبت با فرزند خود می‌توانند مطرح کنند، به موارد زیر اشاره می‌کنیم:

- چرا میتنز به انسان‌ها (پنی) اعتماد نداشت؟ آیا می‌توانی علت آن را حدس بزنی؟ (رجوع به گذشته شخصیت‌ها و پیشینه اعمال، پیش‌داوری)

- چرا پرنده‌ها تیزپا را گول زدند و گفتند که میتنز از خدمتکارانِ مرد چشم سبز است؟ مگر میتنز کار بدی انجام داده بود؟ (عقوبت رفتار ناشایست، عمل و عکس‌العمل)

- کدام رفتارهای تیزپا را خیلی دوست داشتی؟ به‌نظرت کدام رفتارهای او، او را شبیه ابرقهرمان‌ها کرده بود؟ (توصیف ویژگی‌های مثبتِ شخصیت اصلی، پیشبینیِ تقلید رفتارها توسط کودک)

خلاصه: تأکید والدین بر روابط دوستانه‌ی شخصیت‌ها و تشویق فرزند خود به الگوگیری از این رفتارها توصیه می‌شود.

تیزپا یک سگ سفیدرنگ از نژاد شپرد است که با دختربچه‌ای به نام پنی زندگی هیجان‌انگیزی را تجربه می‌کند. تیزپا که تمام توان خود را برای محافظت از صاحب خود (پنی) به کار می‌برد، متوجه این موضوع نیست که تمامِ اتفاقات اطراف او مربوط به یک مجموعه‌ی تلویزیونی و نه زندگی حقیقی می‌باشند.

تیزپا در پی رفع تهدیدهای موجود از سمت مرد چشم سبز، از محل اسکان فرار کرده و برای نجات پنی اقدام می‌کند. او در پی رسیدن به پنی، اتفاقات مختلفی از زندگی واقعی را تجربه کرده و با حیوانات جدیدی نیز آشنا می‌شود. او با راهنمایی کبوترهای شهری، گربه‌ی سیاهی به نام میتنز را ملاقات می‌کند و با این تصوّر که او از خدمت‌کنندگانِ مرد چشم سبز است، او را اسیر کرده و همراه با همستری به نام راینو که از طرفداران سرسخت تیزپاست، راهی سفری طولانی برای رفتن به هالیوود و نجات پنی می‌شوند.

میتنز مکرراً به تیزپا تذکّر می‌دهد که او و پنی تنها یک بازیگر بوده و رابطه‌ی آن‌ها و همچنین ماجراهای مرد چشم سبز حقیقی نیست، اما تیزپا مجاب نشده و برای رسیدن به هدف خود تلاش می‌کند.

پس از سقوط تیزپا و میتنز و رایمون از قطار و دستگیری آن‌ها توسط مأمور نگهداری حیوانات، تیزپا به ابرقهرمان‌نبودنِ خود پی برده و متوجه می‌شود تمام مدّت حق با میتنز بوده است. این سه همکار در جهت پیداکردنِ پنی و برگرداندن تیزپا به صاحبش، راه خود را ادامه می‌دهند.

پس از رسیدن به هالیوود، تیزپا با مشاهده‌ی استخدام سگی دیگر به‌جای او، تصوّر می‌کند گمانه‌های میتنز حقیقت داشته و رابطه‌ی او و پنی نیز دروغین و نمایشی است. اما میتنز از حس درونیِ پنی برای تیزپا می‌گوید و او را مجاب می‌کند که زندگی‌ها و انسان‌ها باهم متفاوت بوده و قابل‌مقایسه نیست.

پنی که در صحنه‌ی فیلم‌برداری حضور داشته و مشغول صحنه‌ی پایانی هستند، با ترسیدنِ سگِ جایگزین و فرار او و نتیجتاً آتش‌گرفتنِ صحنه، در خطری جدّی قرار می‌گیرد. تیزپا به کمک دوستانش وارد صحنه شده و با مشقّت‌های فراوان به پنی می‌رسد. تیزپا به تقلید از قدرت نمایشیِ خود یعنی «ابرپارس»، درون تهویه‌ی هوا غرشی می‌کند و با خبرکردنِ نیروهای امداد، جان خود و پنی را نجات می‌دهد.

مادرِ پنی نیز که از بی‌فکری‌ها و منفعت‌جویی‌های سازندگان به ستوه آمده، قرارداد دخترش را باطل کرده و سازندگان نیز بازیگر جایگزینی برای پنی پیدا کرده و مجموعه را تمام می‌کنند. در سکانس پایانی نیز شاهد به‌سرپرستی‌گرفتنِ میتنز و راینو درکنار تیزپا توسط پنی و مادرش و زندگیِ آرام و شاد آن‌ها هستیم.

کارگردان: کریس ویلیامز، بایرون هاوارد / Chris Williams, Byron Howard

نویسنده: دن فوگلمن، کریس ویلیامز / Dan Fogelman, Chris Williams

تهیه کننده: کلارک اسپنسر / Clark Spencer

بازیگران: جان تراولتا، مایلی سایرس / John Travolta, Miley Cyrus

شخصیت‌ها:

تیزپا: یک سگِ شپرد سفید که با این باور که یک ابرقهرمان است زندگی می‌کند تا زمانی که برای اولین‌بار خود را در «دنیای واقعی» می‌بیند.

پنی: مالک محبوب تیزپا و همبازی او در برنامه‌ی تلویزیونیِ مشهور.

میتنز: گربه‌ای خیابانی که با اکراه در سفر خود به تیزپا و راینو می‌پیوندد.

راینو: همستر شجاع اما خشونت‌طلبی که طرفدار سرسخت تیزپا نیز هست.

کشور سازنده: آمریکا

کمپانی سازنده: Walt Disney Pictures, Walt Disney Animation Studios

جوایز و افتخارات: نامزد جایزه‌ی اسکار برای بهترین فیلم پویانمایی، نامزد جایزه‌ی گلدن گلوب برای بهترین فیلم پویانمایی، نامزد جایزه‌ی گلدن‌گلوب برای بهترین ترانه‌ی غیراقتباسی.

مخاطب اثر: پسران