نقد و بررسی فیلم تل ماسه (Dune)

 داستان این فیلم اگرچه در آینده‌ای دور اتفاق می‌افتد اما موضوع آن در طول تاریخ بارها و بارها تکرار شده است. جنگ بر سر ماده‌ای برتر و وجود افرادی طماع که برای رسیدن به قدرت دست به هرکاری می‌زنند. میل طبیعی بشر برای بقا و جاودانگی هزاران سال است که او را به سمت جنگ و کشتار سوق می‌دهد. در این اثر، به دست آوردن اسپایس مانند نفت برای بشر ضروریست و نزاع بین خاندان‌ها بر سر این موضوع عامل اصلی برهم خوردن نظم سیارات است. در این میان تنها خاندان آتریدیس هستند که طمعی برای به قدرت رسیدن ندارند و در عین حال از محبوبیت بالایی برخوردارند. با توجه به این موضوع، دو نکته‌ی مهم را به فرزند خود یادآوری کنید: اول آنکه داستان اثر را با شرایط فعلی کره‌ی زمین تطبیق دهید. شهوت قدرت اولین و مهم‌ترین عامل خشونت در این سیاره است. آراکیس بی‌شباهت به خاورمیانه نیست و وجود اسپایس آن را به سرزمینی غنی تبدیل کرده است که هرکسی طمع به دست آوردن آن را دارد. دوم آنکه خاندان آتریدیس بی‌تفاوت به قدرت، تنها برای برقراری نظم و امنیت راهی آراکیس می‌شوند. همین دلیل باعث محبوبیت و قدرتشان است. درباره‌ی قدرت طمع در به نابودی کشاندن جان و شان و شخصیت انسان با فرزند خود صحبت کنید.

بنی‌جزریت‌ها زنانی افراط‌‌ گرا هستند که وظیفه دارند خرافات را در بین مردم جا بی‌اندازند. آن‌ها هدفمند و دقیق پیش می‌روند و به داخل خاندان‌ها نفوذ می‌کنند تا بتوانند سیاست را دورادور کنترل کنند. سران بنی‌جزریت از سال‌ها قبل بشارت ظهور یک منجی را به مردم می‌دهند که قرار است جهان را نجات دهد. آن‌ها تصمیم دارند پس از اشاعه‌ی این موضوع، خود فردی را به نام منجی پرورش دهند تا مردم پس از ظهور او، به سمتش اقبال و گرایش داشته باشند. به کار بردن کلماتی کلیدی مانند " مولا ، مهدی ، لسان‌الغیب " مفاهیم دینی ما را به چالش می‌کشد و ظهور منجی را نوعی بازی سیاسی تلقی می‌کند. پیشنهاد می‌شود قبل از تماشای اثر مطمئن شوید فرزند شما به درک درستی از مهدویت رسیده است. به او بگویید انتخاب منجی توسط خداوند صورت گرفته و زمان تحقق آن را تنها خداوند می‌داند.

بانو جسیکا به عنوان مادر، جایگاهی محوری و قوی در خانواده دارد. او که یک فرد نفوذی از سمت گروه بنی‌جزریت‌ها است، با همه‌ی وجود از پسرش حمایت می‌کند. هرچند محبت مادرانه غلبه دارد اما در واقع «زن» در این اثر قدرتی انکارناپذیر است که پشت پرده، همه‌چیز را مدیریت می‌کند. این نگاه یک‌طرفه و افراطی که زن را موجودی اغواگر و نفوذی می‌داند، می‌تواند کلیشه‌هایی نظیر « همه‌چیز زیر سر زن‌هاست! » را در ذهن فرزند شما به وجود بیاورد. این کلیشه را با آوردن مثال‌هایی از تاریخ بشکنید.

خلاصه: این اثر ماهیتی آخرالزمانی دارد و حجم نمادها و اسامی که اشاره به موعودگرایی دارند در آن قابل توجه است. فضای ماورایی آن بر ترس و هیجان آن اضافه می‌کند.

چرا بومی‌های سیاره‌ی آراکیس از حضور خاندان‌های بزرگ در سیاره‌ی خود ناراضی بودند؟

ثروت یک سرزمین متعلق به چه کسانی است؟

چرا پادشاه از قدرت گرفتن خاندان آتریدیس وحشت داشت؟

علت محبوبیت لتو چه بود؟

کسی که بخواهد جهان را از رنج و عذاب نجات دهد، باید چه شایستگی‌هایی داشته باشد؟ این ویژگی‌ها را در پاول می‌بینی؟

منجی به چه کسی می‌گویند؟ آیا می‌دانی او چه هدفی دارد؟

آیا فرد موعودی که دین اسلام بشارت آمدن او را داده است می‌شناسی؟ چه شباهتی بین او و پاول می‌توان یافت؟

چگونه مردم جهان می‌توانند به صلح و آرامش برسند؟ یا علت برهم خوردن نظم و آرامش جهان چیست؟

خلاصه: آیا انسانی فانی با توانمندی‌های پاول، می‌تواند بشریت را نجات دهد و همان فرد موعود باشد؟

داستان این فیلم در سال 23352 بعد از میلاد مسیح اتفاق می‌افتد یعنی تقریبا بیست و یک هزارسال دیگر. در آن زمان، جهان توسط خاندان‌های قدرتمند اداره می‌شود و یک پادشاه بر همه‌ی آن‌ها حکومت می‌کند. قدرت در این جهان بر ماده‌ای به نام اسپایس تمرکز دارد و هر خاندانی که بتواند ذخیره‌ی بیشتری از این مخدر داشته باشد، آینده‌ی بهتری در انتظارش است. خاندان آتریدیس به رهبری لتو از اقبال زیادی برخوردار است و از آنجا که محبوبیت این خاندان، قدرت پادشاه را به خطر می‌اندازد، او آتریدیس را به سیاره‌ی دیگری به نام آراکیس اعزام می‌کند تا در آنجا قدرتشان تضعیف شده و بتواند آن خاندان را نابود کند. سیاره‌ی آراکیس جوی بیابان‌گونه دارد و زندگی کردن در آنجا مشکل است. در این بین پسر لتو که پاول نام دارد قدرت‌های پنهان دارد و سرنوشتی عظیم در انتظار اوست. پاول به همراه خانواده‌اش به آراکیس می‌رود اما طولی نمی‌کشد که خاندان هارکانن به آن‌ها حمله می‌کنند و لتو را می‌کشند. پاول به همراه مادرش، جسیکا، موفق به فرار می‌شود. آن‌ها به بومیان آراکیس یعنی فرمن‌ها می‌پیوندند. فرمن‌ها از پیشگویی‌هایی که درباره‌ی پاول شده است (به عنوان فرد موعود که جهان را نجات می‌دهد) آگاه هستند و آن دو را همراهی می‌کنند. در قسمت‌های دیگر این سه‌گانه شاهد سرنوشت پاول خواهیم بود.

کارگردان: دنی ویلنوو / Denis Villeneuve

نویسنده: جان اسپیتز / دنی ویلنوو / اریک راث / Jon Spaihts / Denis Villeneuve / Eric Roth

تهیه کننده: دنی ویلنوو / ماری پارنت / Denis Villeneuve / Mary Parent

نام بازیگران: تیموتی شالامی / ربکا فرگوسن / اسکار آیزاک / جیسون موموآ / زندایا Timothee Chalamet / Rebecca Ferguson / Oscar Isaac / Jason Momoa / Zendaya

نام شخصیت ها:

پاول آتریدیس: او پسر جوانی است که در یک خاندان مشهور به دنیا آمده است. پاول ثمره‌ی سال‌ها ترکیب نژادی است و قرار است به عنوان فرد موعود به جهان معرفی شود اما خودش از این موضوع بی‌اطلاع است. پاول پس از از بین رفتن خاندانش، به همراه مادر خود به صحرا می‌رود و به بومی‌های آنجا می‌پیوندد.

بانو جسیکا: مادر پاول و همسر لتو است. او حاصل تربیت گروه بنی‌جزریت است و به آن‌ها کمک می‌کند. جسیکا تمام تلاش خود را می‌کند تا از پسرش حمایت کند و زمانی که پاول به بومی‌ها ملحق می‌شود، او را همراهی می‌کند.

لتو آتریدیس: فرمانروای خاندان آتریدیس و پدر پاول است. لتو فرد عادل و قدرتمندی‌ست و اقبال مردم به سمت او زیاد است. پادشاه از قدرت گرفتن او می‌هراسد و او را به سرزمین آراکیس می‌فرستد تا در آنجا او را از بین ببرد.

دانکن: یکی از فرماندهان خاندان آتریدیس است و شجاعانه مبارزه می‌کند. او برای نجات جان پاول خود را به کشتن می‌دهد. چانی : دختری از فرمن‌هاست که پاول او را در الهامات خود می‌بیند.

بنی جزریت: آن‌ها در قالب یک گروه زنانه به خاندان پادشاهی خدمت می‌کنند اما در نهان، سیاست هر منطقه را کنترل می‌کنند.

هارکانن: یکی دیگر از خاندان‌های قدرتمند هستند که با حمله به خاندان آتریدیس آن‌ها را از بین می‌برند.

فرمن: به بومی‌های سیاره‌ی آراکیس هستند که چشمانی آبی دارند و با زندگی صحرایی سازگارند. آن‌ها از حضور خاندان‌های قدرتمند در سرزمین خود ناراضی‌اند و دشمنی عمیقی با آنان دارند.

 اسپایس: ماده‌ی مخدری است که قدرت افراد را افزایش می‌دهد و توانایی ذهنی زیادی برای آن‌ها به وجود می‌آورد. این ماده تنها در سیاره‌ی آراکیس یافت می‌شود.

کشور سازنده: آمریکا

کمپانی سازنده: Warner Bros. Pictures