کی‌پاپ، گستره‌ی بیم و امید

برخلاف ده سال گذشته امروز کمتر کسی است که عبارت «کی‌پاپ» و یا آوازه گروه موسیقی «بی‌تی‌اس» به گوشش نخورده باشد. کی پاپ تشکیل شده از دو بخش K+pop به معنای موسیقی عامه‌پسند کره جنوبی است که در جهان امروز طرفداران بسیاری دارد. طرفداران کی‌پاپ به اهالی آسیا محدود نمی‌شوند، بلکه این سبک موسیقی در تمامی قاره‌ها از آفریقا تا استرالیا، اروپا و آمریکای شمالی و جنوبی مخاطبان و طرفداران خود را دارد. به همین ترتیب در ایران هم طرفداران کی‌پاپ در مدرسه‌ها، دانشگاه‌ها حتی اداره‌ها و مکان‌های عمومی دیده می‌شوند. اگر کمی با ویژگی‌های این طرفداران آشنایی داشته‌باشید می‌توانید آن‌ها را در همه جا پیدا کنید. حقیقتی که کسی نمی‌داند تا چه اندازه تهدید و تا چه اندازه فرصت محسوب می‌شود.

با مشهور شدن گروه «بی‌تی‌اس» در سطح جهانی و گسترش طرفداران این گروه با نام «آرمی» کسانی که کوچک‌ترین آشنایی با کی‌پاپ نداشتند به تدریج با فضای این سبک موسیقی آشنا شدند. این مسأله تا اندازه‌ای گسترش پیدا کرد که افراد کم اطلاع‌تر کی‌پاپ را تنها محدود به گروه موسیقی بی‌تی‌اس می‌دانستند اما حقیقت اینجاست که سال‌ها پیش از تشکیل گروه بی‌تی‌اس، حتی پیش از به دنیا آمدن خوانندگان این گروه، سیاست فرهنگی کره جنوبی بر این بنا بود که برنامه‌ای برای گسترش فعالیت فرهنگی خود در جهان داشته باشد. در اواخر قرن بیستم میلادی این برنامه فرهنگی با گسترش سریال‌های کره‌ای شروع شد و پس از مدتی ترانه‌های پاپ گروه‌های موسیقی این کشور به بازار فرهنگی منطقه شرق آسیا عرضه شد. در دوره‌ی اول موج کره‌ای، تولیدات کره جنوبی بیشتر به کشورهای شرق و جنوب شرقی آسیا صادر شد اما از سال 2007 با رشد رسانه‌های اجتماعی پدیده‌ی موج کره‌ای تغییر چشمگیری داشت و سبب شد محصولات کره جنوبی علی‌الخصوص موسیقی در نقاط دیگر جهان مانند غرب آسیا، آمریکا و ... نیز گسترش پیدا کند.

در ابتدای دهه 90 قرن بیستم، سبک‌هایی مانند تکنو و رپ پا به عرصه موسیقی کره جنوبی گذاشت و در آن دوره بود که کی‌پاپ شکل‌گرفت. کی‌پاپ از نظر موسیقیایی سبک مدرنی است که مشخصه‌های وسیعی از عناصر صوتی و تصویری دارد. ترکیبی از راک، جاز، هیپ‌هاپ، رقص الکترونیکی و انواع موسیقی است. همین‌طور برخی ویژگی‌های منحصر به فرد موسیقی سنتی کره‌ای را هم در خود جای داده‌است.

اولین گروه موسیقی کی‌پاپ با نام «سئوتاجی و پسران» در سال 1992 آغاز به کار کرد و شروعی برای شکل‌گیری نسل اول گروه‌های کی‌پاپ بود. طرفداران نسل اول به کشورهای آسیای شرق و جنوب شرقی محدود می‌شدند و افراد کمتری در ایران با این گروه‌ها آشنایی داشتند. گروه‌هایی مانند «جی‌.او.دی»، «اچ‌.او.تی»، «اس‌.ای‌.اس» و ... از جمله گروه‌های نسل اول کیپاپ هستند. در ادامه فعالیت‌های نسل اول، گروه‌هایی که تقریبا از حدود سال 2005 شروع به فعالیت کردند به عنوان نسل دوم کی‌پاپ شناخته می‌شوند. این گروه‌ها در ایران نیز طرفدارانی داشتند. برای مثال به واسطه محبوبیت سریال «پسران فراتر از گل» که رهبر گروه «دبل‌اس501» در آن نقش‌آفرینی کرده‌بود، این گروه طرفدارانی در بین ایرانیان پیدا کرد. علاوه بر آن گروه‌هایی مانند «بیگ‌بنگ»، «سوپرجونیور»، «گرلز جنریشن»، «شاینی» «2 پی‌ام» و ... در بین ایرانیان طرفداران خود را داشتند. گروه‌های نسل سوم کی‌پاپ از حدود سال 2012 شروع به فعالیت کردند، فعالیت‌های نسل سوم موجب جهشی در محبوبیت جهانی کی‌پاپ شد. گروه‌های مشهوری مانند «اکسو»، «بلک‌پینک»، «توایس»، «گات7» و همین‌طور «بی‌تی‌اس» از جمله گروه‌های نسل سوم هستند. این گروه‌ها در ایران نیز طرفداران گسترده‌ای داشتند، علاوه بر طرفداران گروه بی‌تی‌اس به نام «آرمی»، طرفداران گروه اکسو با عنوان «اکسوال» و طرفداران گروه بلک‌پینک با عنوان «بلینک» در ایران جمعیت قابل توجهی دارند. از سال 2018 به تدریج گروه‌های نسل چهارم وارد عرصه موسیقی کره جنوبی شدند. گروه‌هایی مانند «تی‌اکس‌تی»، «استری کیدز»، «ایتزی»، «انهایپن»، «آی‌و» و... از جمله این گروه‌ها هستند.

گروه‌های مختلف کیپاپ در طی چند نسل اغلب تحت نظر کمپانی‌های سرگرمی کره جنوبی شروع به فعالیت می‌کنند. به این صورت که در ابتدا افراد علاقه‌مند برای شرکت در مصاحبه‌ی کمپانی (Audition) داوطلب می‌شوند. بعد از پذیرفته شدن در مصاحبه‌ی اولیه، تحت عنوان کارآموز با کمپانی قراردادی وضع می‌کند. معمولاً کارآموزان در این قرارداد می‌پذیرند که در ازای آموزش توسط کمپانی تا مدتی بعد از شروع به کار رسمی، سود حاصل از فعالیت آن‌ها به طور کامل به کمپانی تعلق بگیرد. کمپانی براساس سیاست‌های خود به تدریج کارآموزان را در قالب گروه‌های موسیقی و همین‌طور خوانندگان تک‌خوان (Solo artist) به طرفداران و جامعه معرفی می‌کنند. این نوع شروع به کار در ادبیات کی‌پاپ با اصطلاح دبیو(Debut)شناخته می‌شود. دوره کارآموزی ممکن است بسته به توانایی و استعداد کارآموز و سیاست‌های کمپانی بین شش ماه تا ده سال ادامه داشته باشد. کمپانی در این دوره رفتارهای سخت‌گیرانه‌ای با کارآموزان خود دارد، تمرین‌های طولانی مدت، محدودیت استفاده از شبکه‌های مجازی، گرفتن رژیم و انجام عمل جراحی زیبایی و ... مواردی از این نوع رفتارهای سخت‌گیرانه است. البته باید توجه داشت که کره جنوبی کمپانی‌های سرگرمی متعددی دارد که هر یک سیاست‌های خاص خود را دنبال می‌کنند و ممکن است رفتار متفاوتی با کارآموزان داشته باشد. چهار کمپانی اصلی با نام‌های «اس‌.ام»، «وای‌.جی»، «جِی‌.وای‌.پی» و «هایب» بزرگترین بنگاه‌های تولیدکننده محصولات سرگرمی این کشور هستند.

پس از شروع به کار رسمی، کارآموزان که اکنون «آیدل» (Idol) نامیده می‌شوند، تحت نظر کمپانی خود محصولات متنوعی را تولید و عرضه می‌کنند، محصولاتی که تنها به موسیقی ختم نمی‌شود. موزیک‌ویدئوها، اجراهای تلویزیونی، مسابقات و برنامه‌های سرگرمی، مستندهای مسافرتی و تفریحی و ... همه از جمله محصولاتی هستند که توسط کمپانی تهیه می‌شود و  آیدل‌ها در آن نقش‌آفرینی می‌کنند.

آلبوم‌های گروه‌های کی‌پاپ تنها به یک محصول شنیداری محدود نمی‌شوند. معمولاً با انتشار هر آلبوم چند موزیک‌ویدئو نیز ساخته می‌شود. این موزیک‌ویدئوها تنوع و ویژگی‌های خاص خود را دارند. برای مثال ممکن است بنا بر محتوا، فضاسازی تیره یا فضاسازی رنگارنگ و شادی داشته‌باشد. بر همین اساس طراحی لباس، رنگ مو، گریم و... آیدل‌ها نیز تنوع خاص خود را دارد. علاوه بر این هر موسیقی با نوعی رقص یا حرکات فرم مخصوص به خود همراه است که یکی از اصلی‌ترین دلایل محبوبیت کی‌پاپ است. حرکات منظم و هماهنگ اعضای گروه موجب می‌شود که تصویری جذاب و چشمگیر از موسیقی ارائه شود. هر گروه پس از انتشار آلبوم و موزیک‌ویدئو، در برنامه‌های تلویزیونی آلبوم جدید خود را اجرا می‌کند که نوعی دیگر از محصولات تصویری است. علاوه بر همه‌ی این موارد اغلب گروه‌ها داستان یا روایتی در پس موسیقی و محصولات خود به طرفداران عرضه می‌کنند. این داستان به صورت قطعه‌های پراکنده در محصولات مختلف منتشر می‌شود و طرفداران در میان تمام عناصر موجود، نشانه‌های مربوط به داستان را جستجو می‌کنند و همین موجب تئوری‌پردازی و توجه دقیق طرفداران به همه‌ی محصولات منتشر شده‌است.

این سبک موسیقی محتوای متنوعی نیز دارد. علاوه بر محتوای عاشقانه که در اغلب سبک‌های موسیقی دیده می‎شود. محتوای انگیزشی مانند دعوت به تلاش، تسلیم نشدن، رسیدن به موفقیت، دوست داشتن خود و... نیز در این آثار موجود است. گروه‌ها، موسیقی‌هایی در مورد اعضای گروه، مسیری که تا به اینجا طی کرده‌اند، شکست‌ها و موفقیت‌ها، علاقه خود به طرفدارانشان و... نیز منتشر می‌کنند. در این نوع محتوا بعضاً به کسانی که آن‌ها را تمسخر می‌کنند واکنش نشان می‌دهند و موفقیت‌های خود را با موفقیت‌های دیگران مقایسه می‌کنند. محتواهایی با مضمون نقد اجتماعی نیز در کی‌پاپ دیده می‌شود، مانند انتقاد به شرایط آموزش و پرورش، انتقاد به بی‌عدالتی، انتقاد به فساد موجود در صنعت سرگرمی و... این تنوع محتوا موجب می‌شود که مخاطب براساس سلیقه و عقیده، موسیقی موردعلاقه خود را انتخاب کند.

علاوه بر فروشی فیزیکی آلبوم، موسیقی کی‌پاپ در پلفترم‌های جهانی مانند یوتیوب، اسپاتیفای، اپل میوزیک و... منتشر می‌شود. شکستن رکوردها، دست یافتن به جایگاه برتر در چارت‌های جهانی و همین‌طور محبوبیت بیشتر، از جمله مواردی است که برای کمپانی اهمیت قابل توجهی دارد و موفقیت اقتصادی آن‌ها را تضمین می‌کند. به همین ترتیب طرفداران نیز فعالیت‌هایی برای افزایش بازدید محصولات گروه محبوب خود انجام می‌دهند. برای مثال با تماشای چندین باره موزیک‌ویدئو گروه موسیقی محبوب خود، میزان بازدید این موزیک‌ویدئو را در پلتفرم‌های جهانی افزایش می‌دهند و یا با زدن هشتگ خاصی در شبکه‌های اجتماعی، به ارزش تجاری گروه محبوب خود را می‌افزایند.

فعالیت طرفداران تنها به افزایش بازدید و ارزش تجاری گروه محبوب، محدود نمی‌شود. آن‌ها با تماشای چندین باره محصولات گروه در مورد همه‌ی نشانه‌های موجود در آثار تئوری‌پردازی می‌کنند. با مدیریت صفحات طرفدارای محصولات تولید شده توسط خود را منتشر می‌کنند و تلاش می‌کنند تا علاوه بر حضور در جمع طرفداران، توجه افراد بیشتری را به گروه موردعلاقه خود جلب کنند.

با تمامی این تعاریف مشخص است که کی‌پاپ سبکی از موسیقی است که صدها گروه موسیقی و خواننده در آن مشغول فعالیت هستند، کمپانی‌های مختلف بنا بر سیاست‌های خود قوانین متفاوتی دارند و هر یک گستره‌ی بزرگی از محصولات متنوع رسانه‌ای را منتشر می‌کنند که ترکیبی از موسیقی، تصویر، داستان و... است. مضامین موجود در کی‌پاپ نیز مانند دیگر عناصر آن متنوع است. به همین ترتیب طرفدار این موسیقی با ترکیب عظیمی از انواع محصولات مواجه است که بنا بر سلیقه و شرایط خود ممکن است تنها به بخشی از آن توجه داشته باشد. به این ترتیب نمی‌توان تنها با شناخت بخشی از این محصولات به قضاوت در مورد آن‌ها پرداخت و رفتارهای طرفداران را تحلیل و آسیب‌شناسی کرد. کدومو به عنوان پلتفرم ارزیابی محصولات رسانه‌ای تلاش دارد تا با آگاهی‌بخشی در مورد این سبک موسیقی، فرصت مناسبی برای شناخت بیشتر و کارآمدتر این محصولات فراهم کند.